Arie Oudman

De algemene ledenvergadering wordt net als in voorgaande jaren gecombineerd met het Leidens Ontzet, waarover later meer. De koffie is klaar om lekker wakker te blijven bij de vergadering. Rond de geplande aanvang zijn er voldoende leden aanwezig, en na de nodige formele handelingen, gaat de vergadering over op wat meer interessante onderwerpen. Rob wordt geïntroduceerd als nieuw bestuurslid. Een plan voor activiteiten in 2025 met een financiële onderbouwing wordt ons voorgeschoteld. Een interessante discussie volgt, maar voorzitter Wim houdt de tijd in de gaten, zodat we op tijd kunnen beginnen met het vieren van het Leidens Ontzet. Ook online nemen een aantal leden deel aan de vergadering. Helaas zullen ze moeten afhaken als we de vergadering afsluiten en beginnen met het Leidens Ontzet. Wil men meer weten over wat er behandeld is in de vergadering, dan verwijs ik naar de opgemaakte notulen.

Terwijl ik dit schrijf, is het Finse onafhankelijkheidsdag. Het Leidens Ontzet had ook te maken met de onafhankelijkheidsstrijd van de Nederlanden onder de onderdrukking door het Spaanse bewind. We vieren het nog steeds hier in Finland. Waarom? Vermoedelijk omdat vroeger de meeste ambassadeurs in Leiden hadden gestudeerd en de gemeente Leiden de band wilde aanhouden met de diplomaten door haring en korenwijn te sturen, waarvan de Nederlandse samenleving in den vreemde mocht meegenieten. Dus ook de Nederlandse Vereniging in Finland. De eerste echte activiteit met haringen en een borreltje was op 9 oktober 1988 in het Oecumenisch centrum in Espoo, na een wandeling met 32 deelnemers. Pas in 1991, op 4 oktober, zie ik dat het Leidens Ontzet officieel benoemd wordt als activiteit. In 2003 was ‘Leiden in last’, de haringen kwamen niet meer uit Leiden, en de vereniging moest daar zelf maar voor zorgen (Noorderlicht 2003 nr. 4). Vanaf die datum steunt de ambassade financieel bij het verkrijgen van de haringen. Ook dit jaar weer.

Dit jaar loopt het alleen mis bij de leverancier. Na een 7-tal winkelbezoeken om haringen te hamsteren, is het noordoosten van Helsinki haringloos geworden. De haringen die ik vind, hebben geen staartvin meer om mee vast te houden bij het verorberen. Bovendien is de Finse visboer bang dat het niet goed smaakt, en hebben ze veel zout aan de haringen toegevoegd. Brrr, zonde van de vis. Helaas! Gelukkig is er genoeg te drinken om de veroorzaakte dorst te lessen. En natuurlijk ontbreekt de hutspot ook niet: vegetarische versie en een traditionele versie.  Alweer is het een gezellige ontmoeting met nieuwe en al zeer in Finland ingeburgerde leden. Zonder in detail te gaan, presenteer ik een aantal foto’s die dat duidelijk moeten aangeven. Een uitnodiging om er volgend jaar wel bij te zijn.

Arie Oudman

Voor wie toevallig in de zomer in Helsinki was, had de mogelijkheid om tussen 4 juli en 7 juli een vijftigtal zeilschepen te bekijken. Er zijn natuurlijk altijd zeilschepen in Helsinki, en het zou in eerste instantie niets bijzonders zijn om wat zeilschepen van de kade te bekijken. Echter, deze zeilschepen doen mee aan een race over de Baltische zee, ook wel bekend als de Oostzee. Interessant is dat voor Letland, Litouwen en Polen de Oostzee beter bekend is als Baltische zee, want de zee ligt voor die landen niet aan de oostkant maar aan de westkant. Voor de West-Europeanen is het natuurlijk de Oostzee en de Finnen doen daar nu aan mee. Bij de race zijn dit jaar een 6-tal havens betrokken: Klaipeda in Litouwen, Tallinn in Estland, Turku en Helsinki in Finland, Mariehamn in Åland en Szczecin in Polen. De volgorde van het aandoen van de havensteden is mij onbekend en ik beperk mij tot het bezoek aan Helsinki. Zoals op het kaartje te zien is, liggen de schepen afgemeerd langs de Pohjoisranta, aan beide zijden van Katajanokka en langs de Eteläranta, dus in het centrum van Helsinki. De laatste keer dat Helsinki aangedaan werd, was in 2013.

Naast professionele zeilers doen ook veel jongeren mee die aangemonsterd worden om bekend te raken met het zeilen, het maritiem leven en nieuwe mensen te leren kennen. Het bezoek aan Helsinki is van donderdag tot zondag, dus zeer aantrekkelijk om te gaan kijken tijdens het weekend en meedoen aan de ‘fun’ activiteiten in het Katajanokka-park en andere locaties, die door de stad Helsinki en partners worden georganiseerd. Naast de leuke dingen worden ook serieuze zaken onder de aandacht gebracht, zoals de bedreigingen van het zeeleven door lozingen en andere activiteiten. Getuige daarvan is de ‘vreemde vogel’ tussen de zeilschepen: het Finse onderzoeksschip Aranda. Niet alle schepen laten bezoekers aan boord komen en zijn daarom alleen van de kade te zien. De grote klassieke zeilschepen organiseren wel een rondleiding en trekken grote groepen bezoekers, waardoor dus lange rijen staan te wachten om eindelijk aan boord te kunnen komen, zoals de vlak bij de Aranda gelegen Guayas uit Ecuador. Wij zoeken een iets kortere rij en gaan aan boord van de Aranda en laten ons voorlichten over allerlei onderzoeken en metingen van waterkwaliteit, geluidshinder onder water en het effect op het onderwaterleven en meer interessante zaken.

Nu natuurlijk de vraag wat heeft de Tall Ships Race te maken met het Noorderlicht, waarin het gaat over relaties tussen Finland en Nederland en Nederlanders in Finland. Er is een trainingsschip uit Den Helder die meedoet aan de race. De Zr.Ms. Urania is een zeilend trainingschip van de Koninklijke Marine. Het huidige opleidingschip is de 6^e versie en vaart sinds 2004. Het is van de Kits (Ketch)-type. De naam Urania komt van de muze van de sterrenkunde en is hier passend vanwege navigatie op de sterren. De crew – ik voorkom de discussie over bemanning of bemensing – bestaat uit personen van de marine, luchtmacht en landmacht. Dit is temeer interessant omdat er nu sprake is van het beleid om meer samenwerking tussen de drie legereenheden in de huidige dreigende situatie vanuit het oosten, zoals onlangs is uitgedrukt.

Op vrijdagmiddag 5 juli zijn wij in het centrum en maken we de crewparade mee. Eerst is er een fotosessie van alle deelnemers op de trappen voor de Domkerk van Helsinki, waar de crew van de Urania zich duidelijk presenteert met een groot spandoek.

Een uitzonderlijke presentatie is door de bemanning van het Ecuadoriaanse zeilschip, die in passend tenue en met muziek van zich laat horen.

Vervolgens is er een parade van het senaatsplein via Unioninkatu, Aleksanterinkatu en Simonkatu naar het Lasipalatsi-plein, voorafgegaan door het militaire fanfarecorps. Ik schenk natuurlijk extra aandacht aan de Nederlandse crew, waar ik overigens  ook kennis mee heb gemaakt.

Het vertrek van de zeilschepen op zondag ging niet helemaal zoals gepland heb ik begrepen. Door een stormachtige wind uit een verkeerde richting kon men niet zeilend Helsinki verlaten. Hopelijk werd het niet een misselijk makende reis naar Tallinn, en heeft men een leuke herinnering aan Helsinki overgehouden. Er hing al een dreigende lucht boven Helsinki!

Hoe is het uiteindelijk afgelopen? Ik begreep dat de Urania in de race uiteindelijk op de 15 plaats kwam.

Referenties:

Internationale organisaties: https://sailtraininginternational.org

Helsinki Event: https://tallshipsraceshelsinki2024.fi

Zr.Ms. Urania: https://www.defensie.nl/organisatie/marine/eenheden/schepen/zr-ms-urania

Tall Ships Races: https://nl.m.wikipedia.org/wiki/Tall_Ships%27_Races

Arie Oudman

Dit keer geen schrijven van mij over de Koningsdag in Finland. Ik was er niet bij en gelukkig heeft iemand anders een mooi verhaal daarover geschreven. Een familiereünie deed mij in april afreizen naar Nederland. Veel miste ik niet qua weer, begreep ik, want het bleef koud in een grijs grauw Finland met zelfs — zo ik had gehoord — een korte winterperiode. Het was een mooie ervaring om al reizend door Zweden, Denemarken het voorjaar in rap tempo te zien ontwikkelen van een lichtelijk groene tint in de bomen bij Stockholm tot bloeiende seringen en appelbomen in Noord-Duitsland en volop in blad zijnde bomen in Nederland.

Maar daarover wil ik het verder niet hebben. Het is een mooi decor voor een Koningsdag in Nederland waarvan de toegevoegde illustraties bewijs leveren. Veel tijd om dat te beleven was er niet, want middernacht na de Koningsdag vertrok onze boot vanuit Travemünde weer richting Finland en we weten nooit hoelang het duurt om Hamburg voorbij te komen met zijn eeuwigdurende files. De Koningsdag was dit jaar in Emmen en we waren in de buurt. Het leek dus een mooi idee om daar eerst naartoe te gaan alvorens aan onze terugreis te beginnen. Maar … om daar te komen, auto te parkeren en misschien met veel geluk de koninklijke familie niet al te ver aan ons voorbij te zien gaan in een overvolle omgeving trok ons niet zo aan. Bovendien zou het worden verslagen door tv en andere media en kan ik weinig daaraan toevoegen.

Dus is het interessanter om dat op lokaal niveau te vieren. In de gemeente Westerwolde hebben we dat plaatselijk gevierd op het plein voor het gemeentehuis in Sellingen. De lokale fanfarekorps Jeduthun gaf daar een Koningsdagconcert. Tot ons geluk was het een zonnige dag. Het vieren met de inwoners was kleinschalig maar wel gezellig. Iedereen kent iedereen. Voor de ouderen waren een aantal stoelen geplaatst en de rest mocht staande de toespraak van de waarnemend burgemeester Leendert Klaassen aanhoren en vervolgens naar het optreden van Jeduthun luisteren. En een glaasje oranjebitter ontbrak niet en werd aangeboden door een plaatselijk restaurant. Anders dan in Finland werd het zingen van Wilhelmus van Nassouwe muzikaal ondersteund door natuurlijk het fanfarekorps. Wat wel opviel dat het minder welluidend werd meegezongen, misschien komt dat doordat het buiten werd gezongen. Dus een pluim voor de Nederlanders in Finland. Misschien moeten ze daar in Sellingen ook de tekst van de meest gebruikte coupletten 1 en 6 van het Wilhelmus uitdelen om mee te zingen. Natuurlijk werd er behoorlijk gevlagd wat hier in Finland niet gebeurt met Koningsdag. Helaas moesten we kort daarop vertrekken om zeker te zijn dat we de boot naar Finland zouden halen.

Arie Oudman

Eerst was het plan om in oktober een wandeling over de oude Hietaniemi-begraafplaats te maken, echter paste qua tijd dat niet voor de gids. Dus geen wandeling in herfstkleuren en vallende bladeren, dat een passende achtergrondsfeer zou kunnen opleveren. Dus gaan we wandelen onder begeleiding van onze gids Agneta in december. Het is inmiddels winters en er ligt een, voor Helsinkiaanse begrippen, behoorlijk pak sneeuw. We verzamelen voor de door Theodor Höijer ontworpen kapel uit 1872. Hij was een zeer belangrijke architect aan het eind van de 19^e eeuw. Veel oude ‘juweeltjes’ in Helsinki komen van zijn hand, zoals restaurant Pukki in Korkeasaari.

Als medeorganisator, want ook Watze en Agneta participeren daarin, kom ik op tijd op de afgesproken locatie om te verwelkomen. Rond 2 uur is bijna iedereen aanwezig. Er zijn 20 deelnemers die het winterse weer trotseren. Agneta die als gids ons rondleidt geeft ons een kaart – wel handig als we verdwalen – en geeft een algemene introductie over de begraafplaats en langzamerhand begeven we ons naar het zuiden. Zie ook ons wandel routekaartje. We maken onder anderen een stop bij het graf van Frederik Ekberg, de oprichter van de Ekberg-bakkerij en het café aan de Bulevardi in Helsinki. Robert Stigell, waarvan we het graf later zien, heeft het portret reliëf aan de grafsteen toegevoegd. We lopen verder en komen bij het grafmonument van Frederik Pacius, een duits-Finse componist en muziek docent aan de universiteit van Helsinki. We passeren de grafsteen van Beda Stjernschantz, een schilder. We staan stil bij het familiegraf van de familie Walleen, Carl Johan Walleen was een vooraanstaande politicus ten tijde van de Russische overheersing van Finland en werd gouverneur van district Viborg. Ook zijn zoon Emil volgt hem in zijn voetsporen. Kortom, in dit deel van de begraafplaats liggen gedenkstenen die verwijzen naar een belangrijke deel van de Finse geschiedenis van de 18^e en 19^e eeuw. We gaan verder en zien het graf van J.V. Snellman, een senator.

Als we aan het eind van het pad naar rechts afslaan komen we bij pompeus graf van Robert Stigell, een fameuze beeldhouwer met sculpturen ‘Ilmarinen’ en ‘Väinämöinen’ aan de voorgevel van de Vanha ylioppilastalo in het centrum van Helsinki en ook andere bekende werken. Langzamerhand beginnen we de winterse kou te voelen en maken een begin aan de terugreis naar een warm tehuis. Maar eerst proberen we het graf te vinden van Helene Scherfbeck, een zeer bekende schilder die iedere kunstminnaar in Finland en daarbuiten moet kennen. Helaas lukt ons niet het graf te vinden dat ondergesneeuwd is. We lopen weer terug naar het nabij het startpunt van de excursie en komen bij het graf van Jaakko Pöyry, de oprichter van Ingenieursbureau Jaakko Pöyry; dat bureau is nu samengegaan met een Zweeds ingenieursbureau tot Afry. Dit graf onderscheid zich van de andere door een opmerkelijke vormgeving in de vorm van een kaars met daarbij afgebrande luciferstokjes. Vervolgens maken we een stop bij het praalgraf van Anders Edvard Ramsey, een Finse generaal in het Russische leger. Ook hier was Robert Stigell de maker van het grafmonument. Ramsey had Schotse roots, maar zijn vader was al een militair met hoge rang in Finland. Dichtbij staat ook het beeldhouwwerk op het graf van Zacharias Topelius met de titel ‘Valoa kohti’, vrij vertaald naar ‘Naar het licht’. Als laatste lopen we langs de graven van recente artiesten zoals Spede. Als voorbeeld doe ik ook een aantal foto’s van deze graven die ik eerder genomen heb in mei 2021.

We bedanken Agneta voor de rondleiding en de uitleg en de gedane moeite om ons van informatie te voorzien. We vervolgen onze weg naar de woning van Watze tegenover de begraafplaats om op te warmen met hete chocolademelk met eventueel een hartversterkertje en slagroom. Ondanks de kou was het zeer geslaagd, en zien we uit naar meer van dit soort evenementen.

Arie Oudman

Winterse nieuwjaarsreceptie

Met het glas geheven gaan we weer het nieuwe jaar 2024 in. Sinds 2018 begroeten we elkaar in Villa Kivi gelegen aan de Töölönlahti met een mooi zicht over de zee (echt waar, zie rode stip op de kaart ¹). Waarschijnlijk let niemand daar nu op, want het is koud en er staat een harde wind die de sneeuw in het gezicht blaast.

Buiten worden we verwelkomd met oranje vlaggetjes en wat kaarslicht. Het logo van de Nederlandse Vereniging is ten dele weer ondergesneeuwd, kort nadat het geplaatst is.

Nee, liever gaan we zo snel mogelijk naar binnen, verwelkomd door de voorzitter Wim en Guido, die bij de ingang de registratie bijhoudt, waarna we een glas mousserende wijn krijgen aangeboden.

De opkomst is goed, en het duurt niet lang of de ontmoetingsruimte is aardig gevuld. Ondanks het barre weer en gladde wegen komen ook leden die wat slechter ter been zijn opdraven, soms met assistentie van welwillende leden.

Het is de tijd om elkaar te begroeten en sterke verhalen te vertellen, oude herinneringen op te rakelen of met nieuwe gezichten kennis te maken. Kortom het is weer – hoe kan het anders – een gezellige bijeenkomst. We heffen het glas en wensen elkaar het allerbeste toe. Bert groet mij met een Groningse uitdrukking “veel heil en zegen” en we suggereren de variatie hierop met een realistische blik op de toekomst “veul snij en reegn”, dat ook blijkt uit te komen in januari en februari, want sneeuw en regen is er gevallen. Hopelijk betreft het een kortlopende visie en kunnen we straks van een mooi voorjaar gaan genieten.

Met de aanwezige hapjes en drankjes doen we de ronde en praten we met onze Nederlandse vrienden en aanhang, totdat om de aandacht wordt gevraagd. Voorzitter Wim Havinga neemt de microfoon en geeft een korte speech om vervolgens ons allen een goed komend jaar toe te wensen.

De receptietijd wordt ruimschoots overschreden, want we raken maar niet uitgepraat. Hoe dan ook, het was weer een geslaagde bijeenkomst. Hopend dat de fotoreportage een goede indruk geeft.

Sommigen gaan niet met lege handen weg, want er is een verzameling van Nederlandstalige boeken uit de bibliotheek van de vereniging meegenomen ter inzage. Geïnteresseerden kunnen boeken tegen een kleine vergoeding meenemen naar huis. En dat gebeurt dan ook. Er blijven nog genoeg boeiende boeken over voor geïnteresseerden.

Arie Oudman

1) Map of Helsinge Parish 1749 (Geographisk charta öfver Helsinge sokn, uti Borgå härad och Nylands län belägen, afmät år 1749 af Fried. Joh. Fonseen)

Ons zomerverblijf is aardig in de richting van Lappeenranta dus een uitgelezen kans om kort deel te nemen aan wat activiteiten van het zomerkamp. Geen sprookjes-zandkasteel voor ons, toch willen we wat uit de fantasiewereld mee beleven en bezoeken het kunstmuseum in Lappeenranta, niet ver van het zandkasteel. Zeg maar een sprookjeswereld voor volwassenen. We zoeken het hogerop en komen in de vesting van Lappeenranta, een oude fortificatie dat in de eerste helft van de 18^e eeuw is gebouwd door de Zweden, de toenmalige heerser.

Zonder verder in te gaan op de geschiedenis, want dat zou een lang verhaal worden, gaan we een van de oude gebouwen bezoeken, waar in een kunstmuseum werken van Sinikka Kurkinen en Veijo Rönkkösen hangen. Sinikka houdt van de kracht van kleur, en vorm en denkend aan het zomerkamp vind ik de open raam en het water buiten passend. Veijo’s expositie draagt de naam ‘Mystieke tuin’, ook passend bij het sprookjes thema. Hij maakt gebruik van het dubbel belichten van zijn fotomateriaal.

Langs de hoofdstraat door de vesting, Kristiinankatu, staan verschillende boetiekjes met kunstvoorwerpen, textiel en eet en drinkgelegenheden, gevestigd in de oude panden.

Het is mooi weer en daardoor zijn er veel bezoekers in de vesting en op de vestingwallen, met een mooi uitzicht over Lappeenranta.

Na onze eigen rondwandeling ontmoeten we enkele mannelijke deelnemers van het zomerkamp om vervolgens een begeleide tour langs een aantal bezienswaardigheden te bewandelen. De anderen wandelen met de kinderen weer terug naar de camping. We beginnen bij de oude kruidentuin waar men mee begonnen is in de 18^e eeuw. Nuttige groenten en kruiden werden er verbouwd. Een aantal planten hebben het overleefd tot heden, zoals de zeepkruid Saponaria. De wortel daarvan diende als medicijn voor hoest, leverproblemen en ook als een laxeermiddel.

Tot slot is er een privébarbecue op de camping voor de vereniging, iedereen doet wat: hout aanslepen, het grillen, brood snijden, salades maken, praten etc. Overigens valt mij op dat de jeugd aardig muzikaal is en in de eigen ruimte zich vermaakt, terwijl onze gesprekken en verhalen niet gehinderd worden.

Wij vertrekken weer naar ons zomerverblijf en nemen geen deel meer aan de sauna. Het was een zeer gezellig gebeuren en veel dank is verschuldigd aan de organisatoren van het zomerkamp en natuurlijk ook de assistenten.