Het verfinsen van een Hollander

Op die oude buizenradio’s stond altijd Hilversum aan en juist dat is de plaats waar ik mijn eerste levenslicht mocht zien, eind 1950. Onze kinderrijke familie moet maar op een bepaalde manier dankbaar zijn aan ene heer Stalin …Vader Jan Schepel vertrok namelijk tijdens de Finse winteroorlog naar Finland met het Hollandse Rode Kruis en opereerde er, als teamchirurg, talloze gewonde soldaten. Moeder Rauha werkte als hoofdverpleegster en al in juni 1940 trouwden zij in de kerk van Töölö.

Jammer genoeg leerde destijds alleen maar mijn oudste zuster Fins spreken; waarschijnlijk was het gewoon te druk om alle andere kinderen twee talen te leren. Toch was Finland voor ons allemaal altijd het land van onze dromen. In de zomer van 1959 bezochten wij met zijn allen onze familieleden in Lohja, Helsinki en Toijala en tijdens dat bezoek deed ik, als klein mannetje van 8 jaar, de vaste beslissing om in de toekomst naar Finland te verhuizen! Die beslissing werd nog definitiever na het plotselinge overlijden van onze äiti in 1961 door een auto-ongeluk.

Op het dek van de “Bore II”, zomer 1959. Äiti (moeder) rechts en Ilmari (derde van links), die al vast had besloten om Fin te worden! Hij wist toen alleen nog niet dat hij 15 jaar later zou gaan werken in de haven van Helsinki (op de achtergrond).

Eind 1971 was het zover, na een ontevreden begin van mijn studie in Groningen. Ik zat toch al lekker in de richting van het noorden en vertelde op een goede dag aan vader, dat ik definitief naar Finland wilde (zonder ook een woord Fins te kennen). Hij was fel tegen, maar gaf me toch de volgende adviezen en waarschuwingen:

• “De Finse winter is niet om door te komen“
• “Uitkijken voor het Finse drinken!“
• “Je moet de financiering zelf maar uitzoeken (studiebeurs o.i.d.)“

Ik herinner me nog goed hoe ik alles weggaf aan mijn korttijdige studievrienden uit Groningen en hoe ik, midden in de winter, ging liften vanaf Nieuwerschans via een vriendinnetje in Denemarken naar Finland. Alleen een enorme rugzak nam ik mee. De boot tussen Stockholm en Turku ging indrukwekkend door het dikke ijs.

Na een kort en prettig onderdak bij Itu-täti (Taimi Parpola, moeders zuster) aan de Lönnrotinkatu vond ik een huurhuis en tegelijk ook loonwerk op een proefboerderij aan het Bodom-meer (Espoo). Hierover kreeg ik hulpvolle informatie van pater Robert de Caluwé, trouwens een van de oprichters van de Nederlandse Vereniging in Finland. Zijn oecumenisch centrum lag dichtbij deze proefboerderij. Tijdens die werkzomer hoorde ik dat het mogelijk was om voor niks een opleiding te krijgen op een van de velen landbouwscholen in het land. Het mooiste was dat men kost en inwoning kreeg en daarbij ook nog geld kon verdienen met boswerk in de winter en suikerbietschoffelen in de zomer. Zo deed ik twee jaar landbouwschool in Virolahti, bij Hamina, (1972-74) en was ik van vader voorgoed onafhankelijk. Achteraf heb ik altijd gedacht dat hij er gewoon van uitging dat “de vorst de biggen wel weer naar huis jaagt” (het mooie Finse gezegde: “Routa ajaa porsaat kotiin”). Die vlieger ging dus duidelijk niet op, maar ik ben hem er wel dankbaar voor dat ik (wij allemaal trouwens) nooit met een paplepel ben opgevoed (op zijn Fins kultalusikka). Daar wordt men namelijk alleen maar sterker van.

Na de landbouwschool was ik in de jaren 1974-75 tuinier van de internationale volkshogeschool Viittakivi (Hauho), waarna ik landbouw ging studeren op de Universiteit van Helsinki. In plaats van een studiebeurs werkte ik in de haven van Helsinki, ook vanwege het feit dat mijn dochter Vilja geboren was. Vilja is tegenwoordig in heel Finland bekend vanwege het tv-programma Huvila&Huussi. Vanaf 1977 tot 1986 was ik pachtboer op het grote landgoed van het orthodoxe klooster Valamo (Heinävesi). Mijn bedrijf was een van de eerste ecologische boerderijen van Finland op grotere schaal (58 ha). In die tijd kreeg ik ook een zoon: Veikko, die nu chirurg is in Helsinki. In 1986 had ik genoeg van de talloze toeristen van Valamo, maar vooral ook van de stenigheid der akkers en zette ik mijn studie voort. Ik studeerde af als landbouwkundig ingenieur (MSc Agr) en ging werken in de ProAgria-consultatie, vooral met ecologische landbouw, die in het begin van de jaren 90 enorm groeide. Na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie kon ik ook deelnemen aan het ontwikkelingswerk tussen Rusland en Finland. Tijdens mijn verblijf op Valamo was ik al begonnen met het leren van de Russische taal. In de jaren 1990-2005 reed ik gemiddeld 85.000 km/jaar, waarvan de helft in Rusland. Een beetje als tegenwicht zeilde ik in de zomer van 2004 met mijn “Ilmatar“-boot om heel Scandinavië heen (Finland-Denemarken-Noorwegen-Moermansk-Witte Zee-Stalinkanaal-Onega-Svir-Ladoga-Neva-Finland), een reis van 3600 zeemijl (fotoblog), en toch maar voor één keer in het leven. Heel Noordwest-Rusland (Severo-Zapad: de provincies Moermansk, Karelia, Archangelsk en Vologda) werd mij via projectarbeid bekend, maar in 2005 had ik er gewoon genoeg van.

E-boek in het Hollands: watersportmedia.net

Omdat het aantrekkelijk was om al vóór de pensioentijd het een beetje rustiger te gaan doen en vooral ook omdat het mijn plan was om in het mooie Noord-Finland te blijven wonen, verkreeg ik een baan als plattelandssecretaris (maaseutusihteeri) in de, al uit de winteroorlog beroemde, gemeente Suomussalmi. Daar bestond het werk uit het uitbetalen van de landbouwsteunen, maar vooral ook uit het controleren van de talloze rendierkadavers, die door wolven, beren, lynxen en in de nawinter ook door veelvraten hun einde gevonden hadden. Pas na controle kan de rendierhouder compensatie krijgen.

Sinds 2016 ben ik meer dan gelukkig om gepensioneerd te zijn en samen met mijn vrouw Päivi te leven op een kleine boerderij gelegen op een zuidhelling, aan de oever van een visrijk bosmeer. De meest nabije buurman woont ongeveer 3,5 km bij ons vandaan en dat is meer dan prachtig voor een voorgaande Hollander … dat kleine mannetje op de Bore II deed toch niet zo’n gekke beslissing in 1959.

Hartelijke groeten uit het hoge noorden aan alle lezers van het Noorderlicht,

Ilmari Schepel

Suomussalmi

E-mail: ilmarischepel@gmail.com

Ik schrijf regelmatig blogs op LiveJournal. Meestal in het Fins, maar hier een Hollandse en exotische, ook met de benodigde zelfironie: Een worsteling vanwege worsten: https://ilmarischepel.livejournal.com/25865.html