NEDERLAND en FINLAND, mei 2022

Omdat ik (met vrouw uiteraard) begin mei naar Nederland wilde gaan om mijn familie aldaar eindelijk eens na meer dan twee jaar weer te zien , moest ik de o zo mooie, prille en uiterst voorzichtig beginnende lente in Kerava met zijn alom bekende prachtige wilde-kersenbloesem de hele stad door achter me laten; om dan na twee weken weggeweest te zijn te moeten constateren, dat ook hier de lente al zomer begint te worden; dus vooral fris groen overal rondom ons heen en veel bloesem al uitgebloeid is (behalve dan uiteraard de ook frisse appelbloesem, de fraaie rododendrons en de kleurrijke sering).

Toen we van Seutula wegvlogen, heb ik me oprecht voorgenomen, deze twee weken in Nederland eens goed op te letten, om te kijken, of het anders geworden is en of de eventuele verschillen met Finland groter of kleiner geworden zijn. Dat is een interessante kwestie en ik hoop dat ik met mijn opmerkingen hieronder bij de lezer(es) iets aanraak, wat zij ook wel gezien hebben of waarmee ze het eventueel met me niet eens zijn, want een discussie erover zou zonder meer interessant kunnen zijn. Het gaat hier dus in hoofdzaak over een vergelijking tussen twee landen, maar met de opmerking erbij, dat ik in twee weken alleen maar iets (en zeker niet alles) van Nederland gezien heb en dat ik al lang in Finland in het zuiden woon, dus daarom ook veel van elders niet genoteerd kan hebben. Maar goed.

We werden op Schiphol afgehaald door mijn zwager, die ons meteen voorstelde, binnendoor naar Huissen te rijden, en niet over de snelweg, omdat die zo saai is en maar weinig van Nederland in de lente laat zien. Akkoord dus, al duurt de rit dan wat langer. Wel zo gezellig!

Opvallend is dat het groen nu in Nederland veel voller is dan het prille en doorzichtige lentegroen van Finland, maar dat is logisch, want Finland loopt wat dit betreft jaar in jaar uit wat achter! Opvallend is ook het ontbreken van echte bossen, al staan er overal langs de weg bomen, vooral loofbomen wel te verstaan, weinig berken of knotwilgen, die staan in Nederland elders, maar wel veel eiken, beuken, esdoorns, wilgen en populieren. Die heb je gedeeltelijk ook uiteraard in Finland, vooral in het zuiden, maar niet zo massaal, zo hoog en overweldigend door kracht. Langs de binnenwegen vaak zelfs aan beide kanten ervan, de weg omzomend als een oprijlaan naar de verte.

De polders zijn diepgroen en door het water ondergronds en bovengronds glinsterend en spiegelend in de zon; daarop zien we dan vaak rustig grazende koeien, schapen of geiten, soms een paar paarden, allemaal buiten in de polder onder de blote hemel, gras etend en verterend. Dit doet me, bij de koeien uiteraard, meteen denken aan de typische Hollandse, o zo smakelijk krachtige kaas, die van de verse melk gemaakt wordt: Old Amsterdam, Maasdammer, echte Goudse kaas en zo. Heerlijk, we hebben er veel van gegeten in deze twee weken.

Langs en dwars door de polders zien we sloten met eenden, ganzen en af en toe zelfs een reiger. Water is er overigens in Nederland echt voldoende, de rivieren van de delta, de Lek, de Rijn, de IJssel, de Waal en de Maas. In hun weidsheid (en vorig jaar zelfs in hun dreiging, daar komen we nog op terug) groots en niet te vergelijken met een rivier als de Vantaa in Zuid-Finland of de heerlijke uitgestrekte Finse meren: ‘Denkend aan Holland zie ik grote rivieren traag door oneindig laagland gaan’ (Marsman). Dat is een waarheid als een koe!

We zijn daarom echt tevreden in Huissen aangekomen, een oud stadje ten zuiden van Arnhem aan de Rijn. Als slot van de reis aldaar een vrij nieuw natuurreservaat, plassen, vol met broedende vogels van her en der. In het aangeplante riet. Met in de buurt de Gelderse Poort, de Lingewaard, polders en natuurreservaten vol bloemen, planten, vogels en ander klein gedierte. Iets wat je in heel Finland met zijn weliswaar vele, maar totaal andere natuurreservaten niet tegenkomt. Het verschil tussen Finland en Nederland is wat dit betreft heel groot.

Huissen is een heel oud stadje, al uit de Vikingentijd stammend. Het was vaak een speelbal tussen het hertogdom Kleef en dat van Gelderland. Met een eigen status, een eigen taal en een eigen traditie. Het ommuurde stadje heeft een grote rol gespeeld tijdens onze Tachtigjarige Oorlog, het is belegerd, veroverd, verwoest en weer opgebouwd. Telkens maar weer.

In de Tweede Wereldoorlog is Huissen in 1943 gebombardeerd, in de herfst 1944 heeft het een ruime tol moeten betalen bij de bekende slag om Arnhem, rond de mislukte luchtlandingen van de geallieerden (één brug te ver!), zo waarheidsgetrouw mogelijk beschreven door de Britse historicus Antony Beevor (ook in het Fins vertaald).

Als je dus aan Nederland en Finland denkt, is de geschiedenis (ook de moderne) van beide landen zo heel anders verlopen, zodat de mensen die er wonen ook anders geworden zijn, wel anders moeten denken en voelen, jong of oud. Zo vaak per jaar moet ik in onze woonvereniging in Kerava de Finse vlag hijsen vanwege een Finse veteranendag of onafhankelijkheidsdag, terwijl Nederland van zijn kant de viering van de bevrijding van bezetting door Duitsland van 1940 tot 1945 begin mei terecht als volk tezamen groots en waardig viert. Beide gebeurtenissen zijn echt aan beide kanten belangrijk en gedenkwaardig, maar de oorlog erachter was in de twee landen zo anders: de Finse Winteroorlog en de Voortzettingsoorlog met heel veel eigen slachtoffers en een eigen, op Rusland bevochten vrijheid, dat arme Finland, alleen gelaten door de geallieerden; de Nederlandse bezetting van vijf lange jaren, uiteindelijk bevrijd door dezelfde geallieerden, bevrijd van dezelfde Duitsers, die juist tijdens de Voortzettingsoorlog Finland echter wezenlijk gesteund hebben. Moeilijk dit bij elkaar te denken.

De geschiedenis erachter is zo verschillend en dat heeft de mensen die er geboren worden bestempeld en bepaald, ook de jongere generaties. Denk maar aan de verschillende reacties die de oorlog in de Oekraïne in Nederland en Finland oproepen. Gedurende deze twee weken dat we in Nederland waren, in de media prominent aanwezig. Maar genoeg hierover nu. Mijn conclusie hier luidt: de eigen geschiedenis heeft onze twee landen heel anders getroffen en bepaald, en dat maakt een groot verschil, of je dat nu wilt of niet.

Wat me wel opviel in deze twee weken is het grote aantal bloemen en planten (heus niet alleen maar tulpen, rozen of meidoorn), en voorts het grote aantal vogels die in mei in Nederland broeden, tjilpen of rondkrijsen, in het overbevolkte Nederland, en toch aan alle kanten en op vele plaatsen. Natuurlijk zijn er in Finland ook bloemen, planten en vogels, dat weet ik heus wel. Maar zo veel minder en andere, de moeite waard om de twee landen eens met elkaar te contrasteren. We waren in de Hortus van de Nijmeegse universiteit, een grote tuin met honderden wilde planten en bloemen van eigen bodem, een feest om er te zijn en ervan te genieten, met weliswaar veel planten, die ook in Finland voorkomen, maar ook veel die in Finland nauwelijks of niet voorkomen. Door de gesteldheid van de bodem, door het klimaat enzovoorts. Hier zie ik een duidelijk contrast.

Tussendoor keken we ook, vooral ’s avonds uiteraard, want overdag scheen de zon dit keer uitbundig en was het zomers warm, teevee. Het nieuws was internationaal in grote lijnen hetzelfde, maar anders gebracht, misschien professioneler, algemener. In Finland is het internationale nieuws ook wel goed, maar noorderlijker, meer toegespitst op de Oostzee, op Scandinavië en uiteraard op Rusland.

De kwestie van het lidmaatschap van Finland en Zweden met de NAVO kwam in beide landen deze twee weken telkens ter sprake, maar in Nederland meer als iets verrassends, als iets bijzonders en wat betreft de EU ook interessant nieuws, in Finland echter vooral problematisch nieuws, het land zelf betreffend. Hier moet ik wel zeggen, dat in Finland dit nieuws telkens door zeer onderlegde commentatoren begeleid werd en wordt, in Nederland ook wel, maar vooral dan begeleid door media-journalisten, die op de hoogte zijn, maar niet zonder meer vakmensen.

Opvallend was wel, dat er in Nederland evenveel op teevee gediscussieerd wordt dan in Finland, maar de discussie lijkt me in Nederland gevarieerder, spontaner, afwisselender, met veel meer gesprekspartners. In Finland stoorde het me de laatste tijd vooral, dat je telkens dezelfde gezichten ziet en zag, die iedere keer herhaalden, wat ze al eens gezegd hadden. Wat meer verschillende stemmen zou naar mijn smaak beter kunnen zijn.

Opvallend was ook, dat de reclame op het Nederlandse scherm heel anders van opzet was; er is veel, misschien te veel reclame op het scherm, in beide landen (tja, reclame betaalt immers het programma), maar vooral … de reclame is zo anders opgemaakt. In Nederland wat speelser, kinderlijker zou ik bijna willen zeggen, meer getekend, sneller en afwisselender in ieder geval; in Finland misschien wat trager, serieuzer of wellicht wat moreler, protestanter als je wilt. Hierover heb ik mijn mening nog steeds niet gevormd. De moderne media zouden de moeite van het bekijken, onderzoeken en vergelijken waard kunnen zijn.

We waren op bezoek in Culemborg, Nijmegen, Gennep, Houthem bij Valkenburg en Maastricht. Oude steden en stadjes, waar de historie direct in het oog springt, historie van nu en historie uit een diep verleden.

Die historie uit het verleden hoef ik hier niet meer te herhalen, dat is vanzelfsprekend en duidelijk. De Romeinse geschiedenis, de geschiedenis van onze Gouden Eeuw, de strijd tussen de religies, rooms katholiek aan de ene kant, streng protestants aan de andere kant. Dat alles zo anders dan de Finse historie.

Wat betreft de historie van het nu denken we bijvoorbeeld aan de Europese overstromingen in het Rijnland, in Wallonië, maar ook in Zuid-Limburg, vooral dan in Valkenburg, in juli 2011. We werden via vrienden geconfronteerd met een man, die zijn huis plotseling moest verlaten en elders moest gaan wonen (en er nog steeds woont) vanwege het woeste geweld van een snelstromend, de woningen instromend riviertje, in dit geval de Geul met name, die volledig buiten zijn oevers was getreden en op veel plaatsen erg veel onheil aanrichtte. Valkenburg is zo’n mooi toeristisch stadje, de Geul is zo’n idyllisch riviertje, uniek om erlangs te wandelen. Jawel, ik ben er zo vaak geweest en heb ervan genoten. Dat hebben we dit keer weer gedaan. Maar zo is het niet altijd! In juli 2021 was het helemaal mis. Een teken aan de wand voor Nederland, dat het gevaar niet alleen vanuit de zee dreigt, maar ook vanuit de rivieren, waarmee Nederland als deltaland zo gezegend is. Vanuit de Rijn, vanuit de Maas en ga zo maar door. Dat probleem is er in Finland in ieder geval niet, al overstromen ook daar de rivieren in het westen elk jaar (vooral in West-Finland), na de winter in de smeltperiode, maar dat is toch anders, minder bedreigend maar wel lastig voor de mensen die er wonen.

‘Wind en wee en wolken, wegelen van Gods heiligen voet’ (Guido Gezelle).

De wind waait in Nederland veel, de polderweiden glanzen in de zonneschijn, de wolken zijn een teken van regen, storm of onweer. Goed zo! Een paar jaar geleden verweet men echter Nederland dat ze de boot gemist hadden: in vergelijking met Denemarken bijvoorbeeld was de techniek van zonnepanelen en moderne windmolens achtergebleven. Nou ja, dat kon toen misschien kloppen, maar nu is het toch wel opvallend, dat er op vele daken overal in Nederland zonnepanelen geïnstalleerd zijn, tien tot twaalf op één dak. Verder is het ook opvallend, dat er overal in het land talloze windmolens aan het draaien zijn om energie op te wekken. Dat troost: Nederland gebruikt steeds meer de zon en de wind, om minder afhankelijk van olie, kolen of gas energie op te wekken. Dus nu is het land kennelijk snel aan het inhalen. In Finland ook wel, maar door minder zon en minder wind in veel mindere mate, al is men in Finland ook actief aan het zoeken naar moderne middelen om energie op te wekken. Er zijn zeer zeker zonnepanelen (meestal bescheiden twee tot zes per dak), er staan in het land ook windmolens te draaien, dat wel, maar of het effect ervan zoveel is dan in Nederland? Dat weet ik nog zo net niet! Vanwege de klimaatverschillen uiteraard, vanwege andere mogelijkheden waarmee geëxperimenteerd wordt? Een verschil is er op dit moment in ieder geval wel!

Afsluitend zou ik willen zeggen, dat Nederland modern is (zoals Finland ook). Ze hebben zoveel mogelijk geregeld of zijn bezig het te regelen, of we nu denken aan gezondheid, verkeer of communicatie. Maar … een steeds meer verfijnde regeling van het leven van een dichtbevolkt gebied van de aarde (wat ook geldt voor Zuid-Finland) betekent wel veiligheid, maar ook de onveiligheid van: als er wat misgaat, loopt het vaak in het honderd.

De infrastructuur van treinbanen of autowegen is modern maar ook kwetsbaar, zodat er chaos kan ontstaan en vaker ontstaat op de wegen (files hebben we deze twee weken een drietal keer meegemaakt), in de trein door stilstand of vertraging.

En vooral nu hebben we het gemerkt op Schiphol, toen we terug naar Finland wilden vliegen. We waren er op tijd, een uur of drie van tevoren. De koffers konden we nog kwijt, maar toen hebben we meer dan twee uur in een rij naar voren (nee nee, op en neer, naar buiten en naar binnen) moeten drentelen en voortsjokken, voordat onze handbagage gecontroleerd werd en wijzelf ook. We hadden daarna zelfs geen tijd om een borrel of stroopwafels te kopen, want we moesten ons haasten het vliegtuig naar Helsinki te halen. We waren gelukkig net op tijd, het vliegtuig had wat vertraging en had ook een tijdje op de passagiers gewacht, die door de chaos eigenlijk te laat aan kwamen draven. Tja, dan zie je maar, wat er in een zo goed geregeld land als Nederland door ontregeling zoal kan gebeuren. Maar ja, gelukkig zijn we uiteindelijk op Seutula veilig aangekomen en … weliswaar wat later, maar tevreden konden we in ons eigen bed van de vermoeienissen van de reis uitrusten. Op het vliegveld in Vantaa was alles goedgeregeld en rustig. Dat is weer een voordeel van Finland. Rust heb je daar meer dan in Nederland.

Peter Starmans

Petrus op de romeinse brug over de Maas in Maastricht

Zicht over de Maas in Maastricht

Het stadhuis in Maastricht, ontworpen door Pieter Post