Algemene informatie over de Finse taal vind je in de Nederlandse Wikipedia , maar ook op de site van virtual Finland staat een leesbaar artikel van Hannele Branch. Adriaan van der Hoeven, Fins docent aan de universiteit van Groningen, houdt deze erg goede linkpagina bij, speciaal bedoeld voor het leren van de Finse taal.

Fins leren

De taalcentra (kielikeskus of language centre) van universiteiten door heel Finland verzorgen goede cursussen. Het talencentrum van de universiteit van Helsinki verzorgt erg goede cursussen van niveua 1 tot 6. Je kunt je ook opgeven voor een van de (intensieve) cursussen aan de zomeruniversiteit (kesäyliopisto) van bijvoorbeeld Helsinki, Jyväskylä of Oulu. Verder geven de plaatselijke volkshogescholen (työväenopisto) en open universiteiten (avoin yliopisto) ook Finse cursussen op verschillende niveau’s. Het Helsingin aikuisopisto heeft voor herfst 2010 veel verschillende cursussen die ’s avonds gegeven worden.

Fins leren in Finland staat meestal onder de naam “Finnish for foreigners”. Met die zoekterm kun je via zoekprogramma’s bijna alle cursussen in Finland vinden. Ook worden de termen ‘suomea ulkomaalaisille’ of ‘maahanmuuttajille’ gebruikt.

Het Finse taalniveau kan getest worden met de kielitutkinnot (engelse versie), die twee maal per jaar door de universiteit van Jyväskylä georganiseerd worden. Opgave en deelname kan bij de voor jou dichtsbijzijnde cursusplaats. Als je 1-2 jaar in Finland hebt gewoond, moet het niveau 3 (werkbaar niveau) wel haalbaar zijn door enkele cursussen te volgen en door veel Fins te spreken.

Finnen zijn in het algemeen vrij beleefd als iemand probeert Fins te spreken en zij geven geen directe feedback over je kennis en uitspraak van het Fins. In de regel krijg je het niet te horen als je Fins onbegrijpelijk is en je accent verschrikkelijk om aan te horen. Dus, het is erg nuttig om met die kielitutkinnot je kennis van het Fins op een objectieve manier te meten.

Cursusboeken

Er zijn verschillende goede cursussen en cursusboeken te verkrijgen. Suomea suomeksi, Finnish for foreigners, kieli käyttöön, kuulostaa hyvältä en supisuomea zijn wat bekendere cursussen. Een uitgebreide bespreking van deze cursussen staat op de edu site. De cursussen kunnen besteld worden via de grootste boekhandel van Finland Akateeminen kirjakauppa. Op de site www.finsetaal.nlkun je de basiscursus Fins vinden, die door Päivi-Schot-Saikku gemaakt is. De cursus kuulostaa hyvältä (2005) is gemaakt door Lili Ahonen, docente Fins aan de universiteit van Groningen.

Naast deze beginnerscurssussen bestaat er heel weinig cursusmateriaal voor gevorderden. Bij hoge uitzondering worden er Finse taalcursussen voor gevorderden georganiseerd. Pas in 2005 hebben Ulla Lehtonen en Tarja Ruohonen de oefenboeken ‘suomen kieli kuntoon’ gepubliceerd. Die cursus is op VWO-HBO niveau en richt zich op buitenlanders die in het beroepsleven Fins gebruiken.Een erg goed oefenboek voor gevorderden is ook het werkboek dat bij de Uusi Kieliopas hoort (Ventelä, Kesseli, Eronen. Uusi kieliopas. Testit ja tehtävät. 2007. Tammi). Op de site van opettaja.tv staan ook deze oefeningen, die eigenlijk bedoeld zijn voor de Finse VWO-eindexamenkandidaten.

Let op: sommige Finse taalcursussen richten zich op de Russische immigranten; die cursussen gaan uit van de Russische taal en zijn dus meestal ongeschikt voor Nederlanders.

Grammatica boek

Het boek van Leila White is ongetwijfeld het beste Engelstalige grammatica boek over de Finse taal:

Leila White, A grammar book of Finnish

Het is in augustus 2006 verschenen en het kost bij Finn Lectura 26,00 euro. Als je al Fins kun lezen, dan is hetzelfde boek in het Fins ook bruikbaar:

Leila White, Suomen kielioppia ulkomaalaisille

(Gebruik niet het boek van Fred Karlsson – an essential grammar. Het is hopeloos verouderd en bevat teveel voorbeelden die de Finstaligen nooit gebruiken)

Woordenboek

Een bruikbaar Nederlands-Finse woordenboek heeft Rense ’t Hooft in 2002 gepubliceerd. Het bevat ongeveer 45.000 trefwoorden, waarvan 23.000 in het Fins-Nederlandse deel en 22.000 in het Nederlands-Finse deel (ISBN 952-91-4177-7). Andere Nederlands-Finse woordenboeken staan op de site www.finsetaal.nl

Er is maar een Fins-Fins woordenboek gepubliceerd, dat speciaal gericht is op buitenlanders. Dit woordenboek met 40000 woorden is erg handig omdat bij elk woord de verbuigingen staan.

Timo Nurmi. 1999: Suomen kielen sanakirja ulkomaalaisille. Finnish Dictionary for Foreigners. Gummerus Kustannus Oy, Helsinki. ISBN 951-20-5245-8.

Fins leren via Internet

Hieronder volgen enkele internetcursussen voor beginners en gevorderden, waarvan het zeker is dat ze door en met ervaren docenten gemaakt zijn.

Internetcursus Fins door Marjukka Kenttälä, universiteit van Helsinki (schrijfster van cursusboeken zoals Kieli käyttöön)
Tavataan taas

Finse oefeningen voor beginners en gevorderden:
Suomea, ole hyvä!

Een schrijf- en luistercursus met grammatica:
Ymmärrä suomea!

De YLE-cursus supisuomea

Lees een uitgebreide bespreking van de afdeling Fins van de universiteit van Jyväskylä over verschillende Finse lesboeken.

Een zeer goede en uitgebreide grammatica en taalcursus voor gevorderden is gemaakt door lec. Erkki.Savolainen, universiteit van Joensuu, en deze staat op de internetix site, waarvoor je je moet registreren. Het bevat cursussen over semantiek in de Finse taal en ook over Finse dialecten . Hetzelfde materiaal staat ook op een multimedia cd-rom voor het leren van Finse grammatica, door Anneli Lieko, Markku Haakana, Anne Mäntynen, Pirkko Muikku-Werner, Erkki Savolainen (Finn Lectura, 1998).
Hyper Grammar of Finnish

Mensen die beroepsmatig Fins schrijven, gebruiken veelal deze boeken of sites:

• Kielitoimiston sanakirja met ongeveer 100 000 woorden
• Kielitoimiston sanakirja op CD-rom, met de complete verbuiging bij ieder woord.
• Kielenhuollon käsikirja – handboek voor het gebruik van de Finse taal
• Iso suomen kielioppi – Grote Finse grammatica, gepubliceerd in 2004 met 1600 pagina’s over de Finse grammatica
• Kotimaisten kielten tutkimuskeskus – het centrale Finse taalbureau
• Uusi Kieliopas door Terhi Itkonen en Sari Maamies.
• Het Iso suomen kielioppi (de Grote Finse Grammatica) staat sinds 28 oktober 2008 op het internet. Op die site kun je alle uitdrukkingen, het woordgebruik en alle grammatica-vormen opzoeken.
• Een eenvoudiger versie van de grote Finse grammatica is het ‘ Käyttökielioppi ‘ van Irja Alho en Anneli Kauppinen (SKS, 2008, 237 pp.). Daarin wordt de moderne Finse grammatica met vele voorbeelden uitgelegd.

Finse literatuur lezen

Voor beginners en gevorderden is dit een must: de pockets van Donald Duck of de Aku ankan taskukirjat. Ze liggen in elke supermarkt of kiosk en ze lezen zo gemakkelijk weg. Het is minder bekend dat de groep, die die boekjes maakt al verschillende prijzen heeft gekregen voor het verzorgd gebruik van de Finse taal. Ze zijn enorm populair in Finland; er worden elk jaar meer dan een miljoen van die boekjes verkocht. Ook Jaana Karpari heeft internationale vertaalprijzen voor haar originele vertalingen van de Harry Potter boeken gekregen (De laatste is harry potter ja puoliverinen prinssi).
Voor de echte literatuurliefhebbers staan hier de zes best verkochte Finse boeken in 2008:

1. Sofi Oksanen: Puhdistus
2. Ilkka Remes: Pyörre
3. Laila Hietasaari: Vuoksen helmi
4. Reijo Mäki: Lännen mies
5. Anne-Leena Härkönen: Ei kiitos
6. Jari Tervo: Troikka

Finse uitspraak

De juiste uitspraak van Finse woorden is erg moeilijk te leren en daarom is het belangrijk om voortdurend met Finstaligen te praten om een gevoel te krijgen voor de juiste uitspraak. De talencentra hebben ook casettes met luisteroefeningen. De Engelse wikpedia site heeft een artikel over de Finse fonologie en op deze pagina staan vele geluidsvoorbeelden.

Vooral de dubbele medeklinkers en de juiste toonhoogte en lengte van de klinkers geven problemen. Het kost veel tijd om het verschil te horen tussen kuka-kukka of tuli-tuuli-tulli. De bewering dat Fins net zo geschreven wordt als dat het uitgesproken wordt, is een handige vuistregel voor Finse schoolkinderen, die al zes jaar Fins gehoord hebben. Voor niet-Finnen schept die regel (met name door de uitspraak van de dubbele medeklinkers) alleen maar verwarring.

De Finnen zelf gebruiken in de spreektaal een onofficiele versie van de Finse taal. Telwoorden worden uitgesproken als yy-kaa-ko en de voornaamwoorden zijn mä-sä en niet minä en sinä. Het cursusboek ‘ kato hei ‘ van Leena Silfverberg is erg goed als je de spreektaal van de Finnen wilt leren, maar het lezen van dat boek heeft alleen zin als je eerst enkele cursussen in het formele Fins hebt gevolgd. De Finse spreektaal (puhekieli) is vrij oud, wordt door iedereen gebruikt en wijkt essentieel af van de officiële taal (kirjakieli). Het formele Fins wordt gebruikt door nieuwslezers, in officiele vergaderingen, bij formele toespraken en in de Finse taalcursussen voor buitenlanders, maar er is bijna geen enkele Fin te vinden, die de hele tijd formeel Fins gebruikt. De schrijver Jari Tervo is misschien de enige die erin slaagt om het formele Fins op een levendige, natuurlijke manier te gebruiken. In het dagelijks leven heb je eigenlijk de spreektaal (puhekieli) nodig. Vesa Jarvi en Timo Nurmi hebben onlangs het beschrijvend woordenboek ‘Oikeeta suomee’ (Het echte Fins!) gepubliceerd met ongeveer 7000 woorden en uitdrukkingen die in de Finse spreektaal (puhekieli) gebruikt worden (Vesa Jarva, Timo Nurmi. Oikeeta Suomee. Gunnerus Kirjapaino Oy, 2006).

Hollannissa puhutaan hollantia ja virallisen kielen nimi on Nederlands. Pohjois-Belgian (Flanderin) virallisen kielen nimi on myös Nederlands. Sama kieli, sama kielioppi, sama sanakirja. Käsite flaamin kieli (de Vlaamse taal) tarkoittaa hollantia, jota puhutaan Flanderissa. Lue tästä tämä seikkaperäinen selvitys.

Samaa sukua, eri maata: flaami vai hollanti

Harri Mantila kirjoittaa tässä Kielikellossa meänkielestä. Meänkielen ja suomen kielen suhde tuo mieleen Belgian ja Hollannin yhteisen kielen nimiongelman. Sielläkin valtakunnan raja erottaa saman kielen puhujat. Myös siellä on historialla ja kielipolitiikalla osuutensa yhteisen kielen nimeen.

Suomessa on vanhastaan totuttu kutsumaan Belgian Flanderin asukkaiden eli flaamien kieltä flaamiksi (flaamilaisittain vlaams). Sen olemme tietysti omaksuneet muista Euroopan kielistä, joissa tuosta kielestä on viime vuosisatojen aikana käytetty samaa juurta olevaa sanaa: ruotsin flamländska, englannin Flemish, saksan flämisch, venäjän flamandskij, ranskan flamand.

Belgian pohjoisrajan takaisen Hollannin eli Alankomaiden virallisen kielen nimi on sikäläisittäin Nederlands, suomeksi hollannin kieli, hollanti. Kielitieteelliseltä kannalta kyse on kuitenkin samasta kielestä valtakunnan rajan molemmin puolin, aivan samoin kuin on laita Tornionjoen itä- ja länsirannan väestön kielen.

Vertaukset aina ontuvat. Ruotsin meänkielen ja Belgian flaamilaisväestön kielen nimittämisessä kieleksi tai murteeksi on se ero, että meänkieli, kielitieteen kannalta siis yksi suomen kielen murre, on nyt virallinen kieli Ruotsissa, mutta Belgiassa Flanderin asukkaiden viralliseksi ja kirjakieleksi on vahvistettu hollannin kirjakieli, ja Belgiassakin sen, siis kirjakielen, virallinen nimi on Nederlands. Aiempina vuosisatoina Belgian flaaminkielinen kirjallisuus oli kyllä itsenäistä ja riippumatonta hollannin kirjakielestä, kuten meänkieli nykyisin suomesta.

Kielen nimi flaami ja sen erikieliset vastineet ovat nykytilanteessa jääneet tarkoittamaan flaamilaisten puhekieltä ja Flanderin alueen murretta, jota kielitieteellisessä mielessä pidetään yhtenä etelähollannin murteena. Sekin poikkeaa vain vähän Hollannin puolella puhuttavasta. Ehkä nimitys flaamin kieli jää vähin erin kokonaankin historiaan, kun hollannin kieleksi kutsutaan sekä Alankomaissa että Belgiassa käytettävää yhteistä germaanista kirjakieltä.

Euroopan eri kielten pitkät traditiot ovat sitkeähenkisiä, eivätkä asiaperusteet sen paremmin kuin kielipoliittiset pyrkimykset ja päätöksetkään pysty niitä tuota pikaa syrjäyttämään. Sopii kuitenkin toivoa, ettei ainakaan Alankomaiden väestön eli hollantilaisten kieltä kutsuta meillä flaamiksi. Siihen ei ole asiallisia perusteita ollutkaan. Ymmärrettäväksi tämän sekaannuksen tekee se, että useinkin kielten ja etnisten yhteisöjen nimitykset kietoutuvat monimutkaiseksi vyyhdeksi, jossa sanojen tarkoitteita on vaikea pitää täsmällisesti erillään toisistaan. Kansallisuusliikkeet ja kielipoliittiset pyrkimykset ovat nekin jättäneet jälkensä sekä kielten että kansojen nimityksiin ja vaikuttavat niihin edelleen.

Saara Welin

Copyright: Saara Welin, Kielikello 3/00

Hollannin kieltä voi opiskella:

• Helsingin yliopiston Saksalainen laitos tarjoaa opintokokonaisuuden “Hollannin kieli ja kulttuuri” sivuaineena (25 op), joka koostuu kielikursseista (4 tasoa, n. CEF-tasot A1-B2) ja kulttuurikursseista (Hollanninkielinen kirjallisuus; Maantuntemus Alankomaat/Belgia; Hollannin kielen kehitys). Opetuskieli: suomi ja hollanti. Kursseille osallistuminen ei edellytä saksan kielen taitoa. Yhteyshenkilö: Rogier Nieuweboer FT, hollannin kielen ja kirjallisuuden yliopistonlehtori.
• Helsingin yliopiston kielikeskuksessa ja kesäyliopistossa, yhteyshenkilö on lehtori Lieven Ameel FM
• Kalliolan kansalaisopistossa, Helsingissä (Hollanti I ja Hollanti II ja keskusteluryhmä. Oppikirja on Taal Vitaal)
• Arbiksessa (ruotsinkielisessä työväenopistossa),. Kevätlukukaudella 2007 järjestetään kurssi “Nederländska andra året”; peruskurssi toivottavasti jälleen syyslukukaudella. yhteyshenkilö Rogier Nieuweboer.
• Turun yliopiston kielikeskuksessa (Turun Kielikeskus), yhteyshenkilö on tuntiopettaja Nathan Letwory
• Tampereen yliopistossa,
• Tampereen työväenopisto, yhteyshenkilö on Leena Kivivalli
• Pääkaupunkiseudulla hollanninkieliset lapset voivat oppia hollanin kieltä Leppävaarassa lauantaikoulussa, noin 130 lasta käy tätä koulua; yhteyshenkilö on Vincent Soudant ja email on bestuur(at)ntc.fi

Hyviä ilmaisia online-kursseja:

• Learn Dutch amerikalainen kurssi.
• 8 voor Taal, hyvä ja hauska kurssi lapsille
• Free online Dutch Course hollanti-englanti
• Welkom, hollanti – saksa (Wienin yliopistosta)

Katso myös seuraavia:

• www.onzetaal.nl,
• Van Dale sanakirja hollanti – hollanti
• Hollannin kielen sanojen oikeinkirjoitus tarkistetaan käyttämällä ’Het groene boekje’
• Itseopiskelumateriaali: Teach yourself Dutch (G. Quist & D. Strik; kirja + 2 CD-levyä)
• Teach yourself Beginner’s Dutch (G. Quist & D. Strik; kirja + 2 CD-levyä)
• Teach yourself Dutch Grammar (G. Quist & D. Strik)