Fins leren

Algemene informatie over de Finse taal vind je in de Nederlandse Wikipedia , maar ook op de site van virtual Finland staat een leesbaar artikel van Hannele Branch. Adriaan van der Hoeven, Fins docent aan de universiteit van Groningen, houdt deze erg goede linkpagina bij, speciaal bedoeld voor het leren van de Finse taal.

Fins leren

De taalcentra (kielikeskus of language centre) van universiteiten door heel Finland verzorgen goede cursussen. Het talencentrum van de universiteit van Helsinki verzorgt erg goede cursussen van niveua 1 tot 6. Je kunt je ook opgeven voor een van de (intensieve) cursussen aan de zomeruniversiteit (kesäyliopisto) van bijvoorbeeld Helsinki, Jyväskylä of Oulu. Verder geven de plaatselijke volkshogescholen (työväenopisto) en open universiteiten (avoin yliopisto) ook Finse cursussen op verschillende niveau’s. Het Helsingin aikuisopisto heeft voor herfst 2010 veel verschillende cursussen die ’s avonds gegeven worden.

Fins leren in Finland staat meestal onder de naam “Finnish for foreigners”. Met die zoekterm kun je via zoekprogramma’s bijna alle cursussen in Finland vinden. Ook worden de termen ‘suomea ulkomaalaisille’ of ‘maahanmuuttajille’ gebruikt.

Het Finse taalniveau kan getest worden met de kielitutkinnot (engelse versie), die twee maal per jaar door de universiteit van Jyväskylä georganiseerd worden. Opgave en deelname kan bij de voor jou dichtsbijzijnde cursusplaats. Als je 1-2 jaar in Finland hebt gewoond, moet het niveau 3 (werkbaar niveau) wel haalbaar zijn door enkele cursussen te volgen en door veel Fins te spreken.

Finnen zijn in het algemeen vrij beleefd als iemand probeert Fins te spreken en zij geven geen directe feedback over je kennis en uitspraak van het Fins. In de regel krijg je het niet te horen als je Fins onbegrijpelijk is en je accent verschrikkelijk om aan te horen. Dus, het is erg nuttig om met die kielitutkinnot je kennis van het Fins op een objectieve manier te meten.

Cursusboeken

Er zijn verschillende goede cursussen en cursusboeken te verkrijgen. Suomea suomeksi, Finnish for foreigners, kieli käyttöön, kuulostaa hyvältä en supisuomea zijn wat bekendere cursussen. Een uitgebreide bespreking van deze cursussen staat op de edu site. De cursussen kunnen besteld worden via de grootste boekhandel van Finland Akateeminen kirjakauppa. Op de site www.finsetaal.nlkun je de basiscursus Fins vinden, die door Päivi-Schot-Saikku gemaakt is. De cursus kuulostaa hyvältä (2005) is gemaakt door Lili Ahonen, docente Fins aan de universiteit van Groningen.

Naast deze beginnerscurssussen bestaat er heel weinig cursusmateriaal voor gevorderden. Bij hoge uitzondering worden er Finse taalcursussen voor gevorderden georganiseerd. Pas in 2005 hebben Ulla Lehtonen en Tarja Ruohonen de oefenboeken ‘suomen kieli kuntoon’ gepubliceerd. Die cursus is op VWO-HBO niveau en richt zich op buitenlanders die in het beroepsleven Fins gebruiken.Een erg goed oefenboek voor gevorderden is ook het werkboek dat bij de Uusi Kieliopas hoort (Ventelä, Kesseli, Eronen. Uusi kieliopas. Testit ja tehtävät. 2007. Tammi). Op de site van opettaja.tv staan ook deze oefeningen, die eigenlijk bedoeld zijn voor de Finse VWO-eindexamenkandidaten.

Let op: sommige Finse taalcursussen richten zich op de Russische immigranten; die cursussen gaan uit van de Russische taal en zijn dus meestal ongeschikt voor Nederlanders.

Grammatica boek

Het boek van Leila White is ongetwijfeld het beste Engelstalige grammatica boek over de Finse taal:

Leila White, A grammar book of Finnish

Het is in augustus 2006 verschenen en het kost bij Finn Lectura 26,00 euro. Als je al Fins kun lezen, dan is hetzelfde boek in het Fins ook bruikbaar:

Leila White, Suomen kielioppia ulkomaalaisille

(Gebruik niet het boek van Fred Karlsson – an essential grammar. Het is hopeloos verouderd en bevat teveel voorbeelden die de Finstaligen nooit gebruiken)

Woordenboek

Een bruikbaar Nederlands-Finse woordenboek heeft Rense ’t Hooft in 2002 gepubliceerd. Het bevat ongeveer 45.000 trefwoorden, waarvan 23.000 in het Fins-Nederlandse deel en 22.000 in het Nederlands-Finse deel (ISBN 952-91-4177-7). Andere Nederlands-Finse woordenboeken staan op de site www.finsetaal.nl

Er is maar een Fins-Fins woordenboek gepubliceerd, dat speciaal gericht is op buitenlanders. Dit woordenboek met 40000 woorden is erg handig omdat bij elk woord de verbuigingen staan.

Timo Nurmi. 1999: Suomen kielen sanakirja ulkomaalaisille. Finnish Dictionary for Foreigners. Gummerus Kustannus Oy, Helsinki. ISBN 951-20-5245-8.

Fins leren via Internet

Hieronder volgen enkele internetcursussen voor beginners en gevorderden, waarvan het zeker is dat ze door en met ervaren docenten gemaakt zijn.

Internetcursus Fins door Marjukka Kenttälä, universiteit van Helsinki (schrijfster van cursusboeken zoals Kieli käyttöön)
Tavataan taas

Finse oefeningen voor beginners en gevorderden:
Suomea, ole hyvä!

Een schrijf- en luistercursus met grammatica:
Ymmärrä suomea!

De YLE-cursus supisuomea

Lees een uitgebreide bespreking van de afdeling Fins van de universiteit van Jyväskylä over verschillende Finse lesboeken.

Een zeer goede en uitgebreide grammatica en taalcursus voor gevorderden is gemaakt door lec. Erkki.Savolainen, universiteit van Joensuu, en deze staat op de internetix site, waarvoor je je moet registreren. Het bevat cursussen over semantiek in de Finse taal en ook over Finse dialecten . Hetzelfde materiaal staat ook op een multimedia cd-rom voor het leren van Finse grammatica, door Anneli Lieko, Markku Haakana, Anne Mäntynen, Pirkko Muikku-Werner, Erkki Savolainen (Finn Lectura, 1998).
Hyper Grammar of Finnish

Mensen die beroepsmatig Fins schrijven, gebruiken veelal deze boeken of sites:

Finse literatuur lezen

Voor beginners en gevorderden is dit een must: de pockets van Donald Duck of de Aku ankan taskukirjat. Ze liggen in elke supermarkt of kiosk en ze lezen zo gemakkelijk weg. Het is minder bekend dat de groep, die die boekjes maakt al verschillende prijzen heeft gekregen voor het verzorgd gebruik van de Finse taal. Ze zijn enorm populair in Finland; er worden elk jaar meer dan een miljoen van die boekjes verkocht. Ook Jaana Karpari heeft internationale vertaalprijzen voor haar originele vertalingen van de Harry Potter boeken gekregen (De laatste is harry potter ja puoliverinen prinssi).
Voor de echte literatuurliefhebbers staan hier de zes best verkochte Finse boeken in 2008:

  1. Sofi Oksanen: Puhdistus
  2. Ilkka Remes: Pyörre
  3. Laila Hietasaari: Vuoksen helmi
  4. Reijo Mäki: Lännen mies
  5. Anne-Leena Härkönen: Ei kiitos
  6. Jari Tervo: Troikka

Finse uitspraak

De juiste uitspraak van Finse woorden is erg moeilijk te leren en daarom is het belangrijk om voortdurend met Finstaligen te praten om een gevoel te krijgen voor de juiste uitspraak. De talencentra hebben ook casettes met luisteroefeningen. De Engelse wikpedia site heeft een artikel over de Finse fonologie en op deze pagina staan vele geluidsvoorbeelden.

Vooral de dubbele medeklinkers en de juiste toonhoogte en lengte van de klinkers geven problemen. Het kost veel tijd om het verschil te horen tussen kuka-kukka of tuli-tuuli-tulli. De bewering dat Fins net zo geschreven wordt als dat het uitgesproken wordt, is een handige vuistregel voor Finse schoolkinderen, die al zes jaar Fins gehoord hebben. Voor niet-Finnen schept die regel (met name door de uitspraak van de dubbele medeklinkers) alleen maar verwarring.

De Finnen zelf gebruiken in de spreektaal een onofficiele versie van de Finse taal. Telwoorden worden uitgesproken als yy-kaa-ko en de voornaamwoorden zijn mä-sä en niet minä en sinä. Het cursusboek ‘ kato hei ‘ van Leena Silfverberg is erg goed als je de spreektaal van de Finnen wilt leren, maar het lezen van dat boek heeft alleen zin als je eerst enkele cursussen in het formele Fins hebt gevolgd. De Finse spreektaal (puhekieli) is vrij oud, wordt door iedereen gebruikt en wijkt essentieel af van de officiële taal (kirjakieli). Het formele Fins wordt gebruikt door nieuwslezers, in officiele vergaderingen, bij formele toespraken en in de Finse taalcursussen voor buitenlanders, maar er is bijna geen enkele Fin te vinden, die de hele tijd formeel Fins gebruikt. De schrijver Jari Tervo is misschien de enige die erin slaagt om het formele Fins op een levendige, natuurlijke manier te gebruiken. In het dagelijks leven heb je eigenlijk de spreektaal (puhekieli) nodig. Vesa Jarvi en Timo Nurmi hebben onlangs het beschrijvend woordenboek ‘Oikeeta suomee’ (Het echte Fins!) gepubliceerd met ongeveer 7000 woorden en uitdrukkingen die in de Finse spreektaal (puhekieli) gebruikt worden (Vesa Jarva, Timo Nurmi. Oikeeta Suomee. Gunnerus Kirjapaino Oy, 2006).