Sinds januari 2014 geef ik Nederlandse les als ‘oman äidinkielen opettaja’ (‘eigen moedertaal lerares’) in Jyväskylä. In mijn geval heb ik slechts twee (van de 11) leerlingen in de klas waarvan Nederlands ook echt de taal van hun moeder is, want zoals bij de meeste gemengde gezinnen in Finland zijn het de vaders die Nederlands zijn en de moeders Fins. Daarom vind ik de Engelse term ‘heritage language’ veel toepasselijker, maar hoe dat nu weer te vertalen naar het Nederlands of Fins?
Finland heeft een lange traditie in het aanbieden van ‘eigen moedertaal onderwijs’ aan immigranten uit de eerste en tweede generatie. Sinds eind jaren tachtig worden deze talen op Finse scholen onderwezen. Geadopteerde of meertalige inheemse Finse kinderen die voor langere tijd in het buitenland hebben gewoond, zijn ook van harte welkom om deel te nemen aan deze lessen. Lokale autoriteiten zijn verplicht om het leren van de ‘eigen moedertaal’ te organiseren (2 lesuren per week) wanneer een minimum van vier leerlingen zich heeft aangemeld en er een geschikte docent kan worden gevonden. Dit hoeft geen vakdocent te zijn als die niet beschikbaar is. Iemand die Nederlands als moedertaal heeft en enige affiniteit met lesgeven, is al voldoende. Zo ben ik zelf ook begonnen.
Op dit moment wordt er op ten minste zes plaatsen op deze manier Nederlandse les aangeboden in Finland; nl. in Helsinki, Vantaa, Espoo, Kirkkonummi, Turku en Jyväskylä. Maar in elke Finse gemeente waar er ten minste vier leerlingen zijn, is het dus mogelijk om een groep te starten. Alle kinderen vanaf eskari (‘voor-school’) tot en met het voortgezet onderwijs (lukio en ammattikoulu) zijn welkom (dus voor komend schooljaar alle kinderen geboren in 2012 en eerder).
Deelname aan de lessen is optioneel, maar eenmaal opgegeven wordt er wel verwacht dat de leerlingen ook komen. Hier in Jyväskylä moeten de leerlingen ten minste 70% van de lessen aanwezig zijn om aan het eind van het schooljaar een ‘todistus’ (certificaat) te krijgen. Dit wordt naar de scholen van de leerlingen gestuurd en toegevoegd aan hun schoolrapport. Op het lukio kan Nederlands ook meetellen als cursus.
In het nieuwe curriculum dat nu op de Finse scholen geldt, is er extra ruimte voor het gebruik van je ‘eigen moedertaal’. De leerlingen worden nu aangemoedigd om ook Nederlands te gebruiken bij het leren van andere vakken. Wanneer er een nieuw onderwerp wordt behandeld, dan mag de leerling ook informatie opzoeken op Nederlandse websites of in Nederlandse boeken. Wanneer ze boeken moeten lezen voor hun leesdiploma, dan mogen hier ook Nederlandse boeken voor gelezen worden.
Naast dit Nederlandse onderwijs aangeboden door de gemeentes, is er in Espoo ook de Nederlandse school. De Nederlandse School in Finland wordt georganiseerd door de Stichting Nederlandse Taal en Cultuur in Finland. Hier wordt Nederlands taalonderwijs gegeven aan kinderen van 3 tot 14 jaar. De lessen worden om de week gegeven op zaterdag. Deze lessen zijn bedoeld voor alle Nederlands sprekende kinderen in en rondom Helsinki. Voor meer informatie zie: http:/ntc.fi.
Woon je in een gemeente waar geen Nederlandse les wordt aangeboden, maar wil je dat wel graag, zorg dan dat je een groep van 4 leerlingen vormt en vraag het aan bij jullie gemeente. Mocht het toch niet lukken, laat het dan weten. Ik help graag via de contacten die ik in de gemeente Jyväskylä heb.
Joanneke Reudler Talsma
