De regelmatige lezer/es van dit Noorderlicht zal zich zeker wel de leuke rubriek van Marketta Hoogesteger herinneren, waarin zij ons jarenlang in ieder nummer verraste met korte verhaaltjes over het verschil en de overeenkomsten tussen Nederland en Finland. Dat werd dan vooral gezien vanuit gewone gezinstradities en via rake opmerkingen van vergelijking tussen de beide landen. Dat vormde haar bijdrage aan het onderzoek van de relaties tussen Nederland en Finland, waarmee we al sedert 2007 (en eigenlijk al veel eerder!) volop bezig zijn geweest. En die verhalen van Marketta vormden een zeer waardevolle bijdrage daarvoor. Marketta is nu in april van dit jaar na een laatste fatale aanval van epilepsie gestorven. Ze is gelukkig gestorven, na een welbesteed leven naast de Nederlander Jan Hoogesteger, samen met hun drie kinderen, met hun kleinkinderen en adoptiedochter, die nog in Nederland woont.
In de jaren tachtig hebben de Hoogestegers in Lelystad gewoond, want Jan had zijn werk in de Oostvaardersplassen, het grote natuurreservaat op Flevoland tussen Almere en Lelystad. Daar in Lelystad zijn de drie kinderen geboren en naar school gegaan; daar heeft Marketta tijdens haar studie natuurgeneeskunde haar goede Nederlands geleerd; daar hebben ze naast hun kinderen hun adoptiedochter grootgebracht. Toen Jan uiteindelijk eind jaren tachtig zijn werk kon afronden en hij dus niet zonder meer aan werk in Nederland gebonden was, heeft hij, toen Marketta met haar studie klaar was en de kinderen al wat groter waren, zijn vrouw Marketta de kans gegeven, haar eigen werk in Finland te zoeken. Dat was eerst in Helsinki, in de reformwinkelbranche; later was dat in Iitti bij Kausala, waar ze deskundig lesgaf aan de volkshogeschool op haar eigen vakterrein, waarover direct meer. Jan heeft van toen af ook meer voor het gezin gezorgd, de tuin rond het huis in eigen rust laten groeien. Ze hebben dus geen fijn gazon aangelegd, maar meer een natuurlijke tuin, met allerhand wilde planten, struiken en uiteraard een appelboom en een groenteveldje. Jan heeft toen met collega’s van de universiteit Uppsala in Zweden meegewerkt aan natuurprojecten in Lapland.
Jan en Marketta waren dus gelijkgezinde en samen optrekkende partners in hun huwelijk, ze zorgden samen voor de opvoeding van de kinderen, ze zorgden en planden samen de tuin. Een tuin met de nodige kruiden, een veeltal aan wilde bloemen, maar ook verse groente; een tuin ook met speelgelegenheid voor de opgroeiende kinderen. Dat alles in en om een ruim en gezellig houten huis, waar ze woonden. Daar konden ze gasten en de vele broers en zussen van Jan met hun gezinnen telkens ontvangen, jaar in jaar uit, zodat het Nederlands van de kinderen redelijk op peil bleef. Het Fins was uiteraard geen probleem, dat hadden ze letterlijk al als moedertaal in hun Nederlandse jaren geleerd. Dus tweetalig waren de kinderen wel. Alleen de adoptiedochter (met haar gezin later) bleef in Nederland.
Ze vervreemde echter niet van hen, want ze kwam ook en dat graag regelmatig naar Finland. Fijn zo.
Marketta was altijd gelukkig Nederlandse gasten te ontvangen, omdat zij dan haar goede Nederlands nog eens kon aanslijpen, maar vooral ook, omdat zij zich als enigst kind zo thuis voelde in de grote Hoogestegerfamilie, die zo regelmatig (vooral in de zomer uiteraard) naar hen toekwam. En Marketta was een warme vrouw en ze bezat in zich de beste kanten van de Finse gastvrijheid. Ze was dat samen met Jan, met hun sauna, met hun bakken en koken, met hun activiteiten in de tuin, in de mooie omgeving van Iitti, Kausala en Jaala. Zo anders en zo veel natuurlijker dan Flevoland. Dat is overigens heus wel mooi. Met zijn op z’n Hollands ‘gemaakte’ polderland met hoge luchten, veel vogels en dieren, die het gras gratis maaiden voor de gemeente Lelystad. Hollands, de Nederlander maakt al eeuwen lang zijn eigen milieu.
Via de kerstviering en hun tuin hebben wij de laatste jaren Marketta en Jan ook beter leren kennen. Tijdens een kerstviering een paar jaar geleden kwamen we met hen aan de praat. Over de Finse en Nederlandse kerstviering uiteraard, maar ook over een wilde orchis (waarover Jan en Marketta in het Noorderlicht geschreven hebben), die ze ons zo graag in natura wilden laten zien. Die wilde orchidee (drie kleine exemplaren, maar prachtig geel van kleur) hebben wij voor het eerst gezien in 2017, op een zonnige dag, toen we bij de Hoogestegers graag te gast waren. Onvergetelijk! De hele dag hebben we gepraat over de Finse en de Nederlandse natuur, over het verschil en de overeenkomsten tussen de twee landen. Onder de machtige berken en naaldbomen, die in Lapland, Finland of in Nederland allemaal wel voorkomen, maar toch telkens in een andere vorm. Wat wisten de gastvrouw en gastheer veel van deze zaken af, daar heeft een stadsjongen en talenleraar als ik heel veel van geleerd, dank ervoor. Vooral voor de liefde voor de natuur die eruit sprak. En tevens de hartelijke Finse gezelligheid bij een Finse taart en koffie, na een gezonde Finse maaltijd, met heerlijke aardappelen en apart vlees, waarvan ik de naam weer vergeten ben. Het was in ieder geval smakelijk vlees van aparte Finse koeien. 
Marketta was dus een geëmancipeerde Finse vrouw, ze runde samen met haar man het gezin, ze gaf graag en geëngageerd les, sprak en discussieerde in twee talen. Kortom, Marketta leefde in haar gezin als een moderne en gelijkberechtigde vrouw. Zelfs toen ze een aantal jaren voor haar dood gehandicapt werd en zich moeizamer en langzamer kon bewegen, bleef ze de hartelijke en open mens, die het centrum van het gezin vormde. Ze leerde meer aanwijzingen geven en goed delegeren. Mijn pet af ervoor! De kracht hiervoor haalde ze waarschijnlijk niet alleen uit haar aanleg en haar studievak, maar ook uit haar diepe geloofsovertuiging, waardoor ze bijvoorbeeld samen met Jan jarenlang trouw en actief naar de Nederlandse kerstviering in Helsinki kwam.
Marketta studeerde in Nederland het vak natuurgeneeskunde. Een vak, waarbij de dokter op een gezonde manier zoveel mogelijk geweerd wordt. Door de nadruk te leggen op gezonde voeding en gezond zorgen voor het menselijke lichaam, als tegenhanger van de noodzakelijke spirituele kant van het menselijke leven. Maar hierbij hoort dan ook de kunst van het gezond ziek zijn, dus het zo goed mogelijk en zo mogelijk op tijd weten, waar de oorzaak van een ziekte ligt, en dan te weten, wat je doen of laten moet. Hulp in de natuur om ons heen is er altijd wel. Hierbij hoort tevens de aandacht voor preventie van ziekte, dus gewoon het gezonde leven in de natuur, binnen en buiten, en in de jaargetijden. Iitti was voor zo’n leven waarschijnlijk een min of meer ideaal oord. Dat vonden Jan en Marketta in ieder geval.
Misschien ligt in dit ‘aardse’ (en moederlijke) zorgen voor het eigen lichaam en die van haar gezin ook het geheim van het (ver)dragen van de ernstige handicap, die ongevraagd kwam en geaccepteerd moest worden. Wie weet. De vruchten van haar studies en haar ervaringen gaf ze zeker door aan de vele leerlingen van de volkshogeschool in Iitti, en die dankbare leerlingen hebben het graag in zich opgenomen en naar omstandigheden weer verdergedragen.
Toen we Jan deze zomer opzochten om hem te condoleren en sterkte toe te wensen, wilde hij ons beslist iets laten zien: het arboretum Mustila in Elimäki. Dat is een groot park met rododendrons en azalea’s, groot en zelfs in deze droge en hete zomer overweldigend. De rododendrons waren jammergenoeg al vrijwel uitgebloeid, maar vele azalea’s stonden nog in volle bloei, in allerhand kleuren en soorten. Dat alles bijeengebracht door een man, die voor zichzelf en voor de Finse mensen om hem heen dit park wilde planten en ontwikkelen. Het was een genot om erin rond te lopen, zonder dat het geheel een gekunstelde indruk achterliet, want het park is mooi en weliswaar ‘gemaakt’, maar toch nu een natuurlijk geheel. Jan zei, dat het bezoeken van dit natuurpark jaar in jaar uit de wens was van Marketta. Men kan hier uitgebreid in rondwandelen en tegelijk genieten van de schoonheid en de effectiviteit van de natuur. Nou, indrukwekkend was het wel, heel mooi en stilmakend. Of er in dit natuurpark ook veel was, wat geneest, weet ik zo niet en dat heb ik Jan ook niet gevraagd. Het was al een belevenis, er gewoon te zijn en rond te dwalen.
Als afsluiting wilde ik een foto laten zien, die ik nam in Assen, vlak bij het stadsmuseum, waar Iran zijn best deed, de bezoekers van de fraaie en drukbezochte tentoonstelling IRAN te overtuigen van de oude culturen, die daar in Klein-Azië ontstaan zijn en die zo’n grote invloed gehad hebben op onze eigen Europese cultuur van vroeger en nu. Het is een foto van een rododendron daar vlakbij, maar dan als randbloeier, voor mij niet alledaags! Ook wel heel gaaf en zo anders dan die azalea’s in Elimäki.
Een ander verschil tussen Nederland en Finland voelde ik in het stadsgezicht vanaf het dak van het museum op de stad Assen, zo oerhollands en zo anders dan steden of natuur in Finland. We hoeven dan alleen maar te kijken naar het bomenlandschap en het uitgestrekte meer tegenover het huis van Jan en Marketta. Daarmee zou ik dan dit artikel willen afsluiten.
Met groet,
Peter Starmans
