Aurora Song

 

wind

This is a song

Aurora song

The rental bus

Is squeezing us

To the north we go

Through the ice and through the snow

This is a song

Aurora song

This is a song

Aurora song

If you speed up

They'll make you stop

From break to break we drive

Keeping good spirits alive

This is a song

Aurora song

This is a song

Aurora song

Although it's dark

It'll make you spark

Food and coffee are so good

It'll keep you in the mood

This is a song

Aurora song

whistle

This is a song

Aurora song

And if you dance

We dance along

Put your hands up and cheer

If you see a reindeer

This is a song

Aurora song

This is a song

Aurora song

And if you sing

We sing along

If there are no clouds

We will see the northern lights

This is a song

Aurora song

This is a song

Aurora song

The smokey sauna

will keep us strong

Diving in the snow and ice

Makes you scream and feel so nice

This is a song

Aurora song

We squeeze, we drive, we eat

We dance, we sing, we scream (2 times)

This is a song

Aurora song

If you freeze

Smile and say cheese

Now we’ve seen the northern light

And we hold each other tight

This is a song

Aurora song

Now we’ve seen the northern light

And we hold each other tight

This is a song

Aurora song

This is a song

Aurora song

This is a song

Aurora song

This is a song

Aurora song

Samengesteld door Šárka

Tekst door Šárka, Meri, Suzanne, Merijn en Thijmen

---

by Redactie Noorderlicht

Finland Ice Marathon 2023 in Kuopio

 

Op zaterdag 25 februari stond het jaarlijkse schaatsevenement in Kuopio weer op het programma. Er komt altijd een plukje Nederlanders op af en dit jaar, misschien doordat mensen na corona weer volop willen reizen, kon de noordelijke Finse plaats ook talloze internationaliteiten begroeten, van Engeland en Ierland tot Amerika en Japan. Het blijft echter kleinschalig en de glorietijden, toen het voor vooral de Nederlanders bekenstond als dé alternatieve elfstedentocht (nu op de Weissensee in Oostenrijk), liggen hier al lang achter ons. Het gevolg daarvan is ook dat de organisatie dit jaar voor het eerst had besloten om de 200 km te schrappen, omdat het organiseren ervan te veel vergde en de hoeveelheid deelnemers (en niet te vergeten finishers) niet in verhouding stond tot al deze inspanningen. Een flinke downgrade dus voor de specialisten onder ons, die het voortaan moeten doen met de 100 km, maar het mocht de pret voor de meesten niet drukken. Dat kwam vooral ook omdat de omstandigheden voor het eerst sinds jaren weer gunstig waren, met goede vorst in de weken vooraf en een verwachte temperatuur op de dag van het evenement tussen de -5 en-10 graden. In 2022 moest de organisatie nog de hele voorgaande nacht doorwerken om sowieso een enigszins acceptabele ijsvloer neer te leggen, wat achteraf gezien niet echt was gelukt als je kijkt naar het aantal deelnemers dat hun afstand niet uitreed, maar nu was er al lang van tevoren een track van 7,5 km die keurig kon worden bijgehouden na bijvoorbeeld sneeuwval.

En zo druppelde het vaste groepje Nederlanders in de voorafgaande dagen binnen, waarbij sommigen die vanuit Nederland reizen er een korte vakantie van maken en bijna een week in deze knusse plaats vertoeven. Er wordt samen gegeten en gedronken en de sfeer is altijd zeer relaxed. De rijders van de 100 km moesten ook dit jaar weer vroeg uit de veren, want die stond al om 8.00 uur ’s ochtends gepland, net als trouwens de 50 km, terwijl de 25 km pas om 10.30 uur begon. Het weer en het ijs waren inderdaad prima, alhoewel het een beetje frisjes was doordat de zon niet echt door wilde breken. Maar je bent schaatser of niet, dus iedereen begon vol goede moed aan hun afstand, met dit jaar weinig tot geen afvallers. ’s Avonds werden de kroegen weer opgezocht en werd het voor de meesten een latertje, maar de terugreis stond meestal pas gepland voor de zondagmiddag dus er was wat marge. De zondag wordt meestal gebruikt om lekker uitgebreid te ontbijten of op het terras van de naast de finish liggende restaurantboot te zitten, gelukkig scheen de zon nu wel, of nog een rondje te schaatsen. Het werd uiteindelijk een van de leukste edities die ondergetekende heeft meegemaakt, dus graag volgend jaar weer met hetzelfde recept, waarbij het klimaat geen roet in het eten gooit.

Michel de Ruyter

Het is een internationaal evenement waar talloze nationaliteiten op afkomen

De kopgroep tijdens de 100 km met onder andere Jan Aalbers, Jarkko Koponen en Yoeri Takken

De medaillewinners van de 100 km met v.l.n.r. Jan Aalbers, Ossi Sippu en Yoeri Takken

Gertjan Jobse komt over de finish op de 50 km met stokken

---

by Michel de Ruyter

Oplossen in de mist

Oplossen in de mist

Ondanks het hevig schudden van de kar over de gesmolten en opnieuw opgevroren drab, waar voeten en wielen een grillig reliëf in hebben aangebracht, is onze kleine Aleksis in slaap gevallen, met zijn hoofd rechtop. Zijn nekspieren vangen de schokken op. Het is eind februari, de rivier is opnieuw in ijs verpakt, maar de oevers zijn zo goed als sneeuwvrij. In Turku is de winter als NEC in de eredivisie: een enkele keer denk je dat het wat wordt, maar het wordt het nooit helemaal. Door de mist, die geel oplicht in het oosten, is het zicht beperkt tot een paar honderd meter. Vast en zeker was het juist de mist die hem naar höyhensaaret lokte, het dromenland. Slapend kind in een slapend landschap. Een beetje zoals de mist mij tot hardlopen verleidt, wat misschien ook maar een vorm van slapen is. Ik wil lopen om de nevel bij te halen, om in het niets te verdwijnen. Ik stel me voor dat daar, in het lichte equivalent van de duisternis, alles om ons heen voor even verdwijnt, ook het geluid, de bodem onder onze voeten, zelfs de tijd. Dat wij, Aleksis en ik, in een wolk van minuscule druppels veranderen, dat het enige wat er van ons overblijft een abstractie is. Dat het ‘zijn’ oplost in het ‘hardlopen’. Dat de beweging een haast massieve dominantie vormt, één twee in de maat, één twee, één twee, zonder dat er nog iets is dat beweegt, zonder dat plaats en tijd nog bestaan, tot uit die beweging de dimensies ontstaan en vervolgens de objecten, zoals de geur uit de bloem ontstaat, de geur die bijen trekt, niet nu, maar over weken of maanden, en zoals de bloem uit de grond ontstaat. En daar zijn wij, onbeduidende manifestaties van het idee dat hardlopen heet – Aleksis in zijn kar, de kilometers verzamelend zonder er zelf een been voor hoeven uit te steken. Zoals zijn moeder hem melk gaf, zo voed ik hem met kilometers.

Na een langdurige voetblessure ben ik eindelijk herstellende. De kilometeraantallen kruipen wekelijks omhoog, en het lijkt wel dat de pijn afneemt naarmate ik meer loop. Ik voel dat mijn lichaam zich aanpast. De tonus van mijn spieren stijgt en de tevreden aanblik in mijn gezicht maakt plaats voor hongerige trekken. Geef me meer. Meer kilometers, en ook een beetje harder. Maar bovenal wil ik weer hardloper zijn. Ik wil de jongens van ons wat meegeven van dat bestaan. Hoe je de wereld met je voeten in beweging brengt. Het herstel vervult me dan ook met dankbaarheid, maar niet genoeg om voorzichtig met mijn lichaam om te gaan, om me te verzetten tegen de drang naar meer en harder lopen.

Meer dan een fysieke aangelegenheid is hardlopen een gedachte. Een ongebreidelde gedachte. In een ver land noemden ze mijn trainingen yoga. Transcendentie. Het lichaam loopt terwijl wij zweven. Dan galmen mijn passen op de houten planken van de loopbrug en draaien we naar rechts omhoog tegen de heuvel op. De nevel is opgetrokken en de bosrand baadt onwennig in het licht van de krachtige winterzon. Aleksis wordt wakker, en ik ben terug op aarde, in het lichaam dat de hardloopkar tegen de heuvel opduwt terwijl hij de grootste opgevroren hobbels probeert te ontwijken. Waar, denk ik dan, hebben we in hemelsnaam transcendentie en dromen voor nodig?

Thijs Feuth

 

 

---

by Thijs Feuth

Mkb’er in de spotlight: Sirpa Vänttinen-van Rij en Sanja van Rij

Mkb’er in de spotlight: Sirpa Vänttinen-van Rij en Sanja van Rij

• Wanneer zijn jullie met het bedrijf in Finland begonnen en wat doe jullie precies?

We zijn in 2020 begonnen maar eerst deden we het ernaast, dus vooral in het weekend. Uiteindelijk kregen we steeds meer aanvragen voor interieurdesign en het ontwerpen van tuinen en zijn we in maart 2022 helemaal fulltime doorgegaan, dus precies een jaar nu. We hebben ook net een webshop opgezet voor zijden bloemen. Ons werkgebied is de hoofdstedelijke regio, maar alleen online design is ook mogelijk.

• Zou je dit bedrijf of iets soortgelijks ook in Nederland begonnen zijn?

Sanja: Dit is iets wat eigenlijk altijd een familiedroom is geweest, om met tuinen en interieur bezig te zijn. Sirpa: De Nederlandse kant van de familie houdt zich bezig met projecten ontwikkelen en toen we in Nederland woonden, heb ik bij een projectontwikkelaar gewerkt.  We wonen inmiddels meer dan 30 jaar in Finland en onze eigen huizen en tuinen hebben we zelf opgeknapt en aan de huidige trends aangepast. Sirpa: We kopen meubels uit Nederland en Scandinavië, die combinatie willen we graag mixen, dus dat verzorgen we ook. Daar houd ik me voornamelijk mee bezig en Sanja doet vooral design.

• Wat vinden jullie van het ondernemersklimaat in Finland?

Sanja: We doen grotendeels zaken vanuit Finland met Scandinavische en Nederlandse ondernemers, maar we hebben hier bijvoorbeeld gebruikgemaakt van de starttiraha (beginkapitaal vanuit de Finse overheid, red.), dat vind ik heel goed en heeft ons echt geholpen. De plaatselijke ondernemersvereniging deelt ook veel kennis en dat heeft ons ook goed gedaan. Sirpa: Ik heb ook een ondernemersopleiding (Yrittäjän ammattitutkinto) van een jaar in Careeria gevolgd en daar heb ik enorm veel van geleerd. Als je ondernemer bent, kun je dat gratis doen. Het is helemaal online als je wilt, maar je kunt het min of meer zelf indelen. Daarnaast heb je ook nog Uusyrityskeskus (https://uusyrityskeskus.fi/en), wat een organisatie is die ondernemers (gratis) advies verleent.

• In hoeverre denken jullie dat jullie kennis van de Nederlandse cultuur geholpen heeft bij jullie activiteiten?

Sirpa: We hebben vaak gezegd dat het zonder de Nederlandse achtergrond veel moeilijker zou zijn. We gaan regelmatig naar Nederland, huren dan een auto en gaan overal naartoe. Dat gaat allemaal veel makkelijker omdat je de Nederlandse cultuur kent. Sanja: Mensen vinden het vaak ook heel leuk als een klein bedrijf uit Finland contact met hen opneemt. Wij kunnen bovendien hier ook iets speciaals bieden, omdat onze tuinen en interieurs anders zijn dan wat ze hier normaal hebben. Sirpa: We proberen het gezellige van de Nederlandse interieurs te mengen met Scandinavische invloeden.

• Wat zijn jullie plannen voor de toekomst?

Sanja: We willen gewoon zo doorgaan en groter worden. De zijden bloemen zijn nu iets nieuws en dat werkt bijvoorbeeld goed voor mensen die veel weg zijn. We zien soms nieuwe dingen en ontwikkelen ons continu. Sirpa: We zien soms gaten in de markt en daar spelen we dan op in. We willen ons ook toeleggen op een circulaire economie en staan de hele tijd open voor nieuwe ideeën, wat natuurlijk wel bij onze strategie moet passen. Sanja: Op dit moment doen we het met de familie, maar op termijn zullen we medewerkers aan moeten nemen. Sirpa: Zoals het nu gaat, groeien we heel snel. En we willen ons meer richten op bedrijven dus B2B.

 

Website: www.rivin.fi

Contact: info@rivin.fi

 

 

---

by Redactie Noorderlicht

Niemandsland

Vóór de ALV in 2022 hadden we een videoconferentie met elkaar over twee boeken, waarvan het tweede nu vooral mijn belangstelling heeft. Het ging over poolreizigers, daar heb ik al jong aandacht aan besteed en veel over gelezen, over Shackleton, Amundsen en Scott bijvoorbeeld. Boeiend bleef het altijd. Het boek waar ik op doel is geschreven door Adwin de Kluyver. Het heet 'Niemandsland' en heeft als ondertitel: 'Een antarctische ontdekkingsreis'. Niet dat De Kluyver zelf een ontdekkingsreiziger is, althans niet in de directe betekenis van het woord, want het de Noordpool en de Zuidpool met het gebied er omheen zijn al meer dan een eeuw geleden ontdekt en worden uiteraard nog steeds door groepen vakmensen bestudeerd en beschreven. Ook politici hebben er meer dan normale interesse voor, zoals ook wel te verwachten is, want zulke belangrijke zaken worden meteen een belangrijk onderdeel van de politiek van vele landen. Want de mens wil niet alleen maar steeds meer weten, maar vooral ook de wereld beheersen, vaak politiek en economisch, maar niet alleen!

 

Het genoemde boek gaat over de Antarctica, het zuidpoolgebied, het is

1. a) nog steeds van niemand,
2. b) of van iedereen,
3. c) of van de eerstkomende, in ieder geval politiek gezien, dus het eerste ergens in dat gebied een vlag heeft neergepoot.

Het wordt ook (zeker het zuidpoolgebied) bewoond door niemand, het is er te koud en te onherbergzaam, maar boeiend en verlokkend voor velen is het en blijft het voorlopig wel Het zuidpoolgebied is als natuur- en ontginningsgebied tot 2048 internationaal 'heilig' verklaard, het mag dus niet ontgonnen worden, alleen maar bestudeerd door allerhand vakmensen. En uiteraard ook bekeken en hopelijk bewonderd worden door toeristen, die zonder dit landschap gezien te hebben, niet verder kunnen leven. Het zij zo.

 

Het boek van Adwin de Kluyver is een soort raamroman, waarbij allerhand losse verhalen uit het verleden en het heden en misschien ook wel de toekomst binnen een gemeenschappelijk door de auteur bedoeld raam tot een eenheid worden gemaakt, misschien mag je wel zeggen tot een soort min of meer samenhangende roman verweven worden. Dat raam is hier een reis door het zuidpoolgebied van zes weken met een bark, een driemaster uit 1911, in navolging van een mij verder onbekende zuidpoolreiziger, de Japanner Nobu Shirase, die in 1912 een dappere maar ook wel amateuristische poging heeft gewaagd de zuidpool te bereiken. Deze poging is inderdaad al heel snel mislukt: door misverstanden: zwakke en onjuiste, niet passende voorbereiding, door te weinig geld, onvoldoende uitrusting en ga zo maar door. Nobu's grote voorbeelden waren Robert Falcon Scott en Ernest Shackleton, die actief waren in het antarctische gebied. Het boeiende van dit boek van Adwin de Kluyver is, dat de auteur zijn eigen reisnotities telkens tussendoor opschrijft, die op zich wel interessant zijn, maar vooral ook bedoeld zijn, om een vlotte loop en eenheid van het boek te garanderen. Het motief van de Japanse ontdekkingspoging was: 'Nu zou hij, Nobu Shirase, de Zuidpool toevoegen aan het Japanse keizerrijk.' Eerder staat in het boek: 'Dat hij uiteindelijk nooit de Zuidpool bereikte, deed voor hem én het Japanse volk eigenlijk niet eens ter zake.' Het ging dus om de eer van het land en in dit geval de eer van de keizer. (Niemandsland, p. 13 en 11)

 

2. HET VOORSPEL

Het eerste deel van het boek zijn oude verhalen rond de Polynesiërs, James Cook, Shackleton, een vogel, de albatros.

De Polynesiërs waren al lang geleden (zo rond 650) op ontdekking gegaan in de Stille Oceaan. En ze hadden bijvoorbeeld Tahiti, Paaseiland en Nieuw-Zeeland bereikt.

De hoofdpersoon van het tweede verhaal is een Bruggenaar (een Vlaming dus), Roeland Vergote, die vanuit Sevilla in Zuid-Spanje onder gezagvoerder Ferdinand Magellaan bij Vuurland in de zuidpunt van Zuid-Amerika de doorvaart ontdekt naar de Stille Oceaan, om sneller en veiliger de Molukken te bereiken, vanwege de peperhandel, die toen veelbelovend was. Dat was in 1520.

 

Het derde verhaal is uiterst boeiend. Het gaat over de tweede ontdekkingsreis van kapitein James Cook (1772-1775), maar het verhaal gaat eigenlijk niet over hem, maar over de wetenschapper, die door de Britse koning was aangesteld om mee te varen. Het was een hervormd predikant met naturalistische ambities (geologie, biologie enz.), de Duitser Johann Reinhold Forster, die samen met zijn zoon Georg mede op reis ging. Cook en Forster konden niet goed met elkaar overweg, misschien wel omdat de één een echte zeeman was, die pas gelukkig was, als hij zich buitengaats bevond, en de ander een echte landrot, die eigenlijk niet tegen dit saaie en gevaarlijke leven op een zeilschip kon. Ze wilden samen het grote Zuidland vinden, in opdracht van de Britse koning. Maar ze vonden eigenlijk niet wat ze zochten, en keerden tevergeefs na een drietal jaren terug naar Engeland. Forster heeft tijdens de lange reis wel veel nieuwe planten en dieren gevonden en die ook deskundig beschreven en hij is in zijn later leven een alom bekend wetenschapper geworden, die het ruwe leven op zee echter z'n leven lang niet aantrekkelijk heeft gevonden. Hij heeft tijdens de reis met James Cook over pinguïns en andere dieren (en ook planten en bomen) geschreven, maar ook bijvoorbeeld over Paaseiland of over de Polynesiërs in al hun traditionele naaktheid. Na hun terugkeer hebben James en Johann weer stevig ruzie gemaakt over de berichtgeving van hun reis en zijn verder als vijanden uit elkaar gegaan.

 

Een heel bijzonder hoofdstuk volgt dan, een boeiend verhaal over de grote zuidelijke vogel, de albatros, een symbool van goede en lokkende dromen van een echte zeeman, maar ook een doem voor het leven. Want een zeeman moet varen, of hij wil of niet, in weer en wind, en is altijd in levensgevaar. Het is ook een literair ontroerend hoofdstuk, het gaat namelijk over William Wordsworth en zijn zus Dorothy, en de vriendschap die zij beiden sloten met Samuel Taylor Coleridge, die samen met William het wereldberoemde gedicht schreef van de oude zeeman ('The Rime of the Ancient Mariner'), een lang gedicht, dat het hele boek door telkens in delen naar voren wordt gehaald, het verhaal van de grote maar ook wat klunzige typische zuidpoolvogel, de albatros, die op een schip bij de mast gedood wordt en daarom de zeelieden in hun geweten achtervolgt en telkens weer de zee op jaagt. Het is een prachtig verhaal! In dit verband wordt ook de ontdekker Ernest Shackleton herdacht, wiens schip 'Endurance' overigens kortgeleden onder het ijs gevonden werd, het schip van die wereldbekende en sportieve ontdekkingsreiziger, die in zijn doel mislukte, maar wel de basis legde voor een eerlijke en ook faire benadering van de Zuidpool.

 

Daarna volgt een wonderlijk hoofdstuk over de Amerikaan John Cleves, die in de negentiende eeuw verklaarde, 'dat de aarde vanbinnen hol en bewoonbaar is' (blz.107). Er bestaan volgens Cleves aan de polen twee grote openingen, die de mens naar binnen zuigen of lokken. Dit heeft Cleves zijn hele leven op allerhand manieren en op vele plaatsen beweerd en schrijvers als Edgar Allan Poe en vooral Jules Verne hebben hem serieus genomen en zijn in hun verhalen en romans de holle aarde ingegaan en hebben daarbinnen allerhand interessants beleefd, tot vreugde van hun vele lezers (en lezeressen moeten we er tegenwoordig eraan toevoegen), die deze verhalen verslonden. Ook ik, toen ik nog jong was.

 

Een volgend verhaal voert ons naar Rusland, via Valeri Jakovlevitsj Brjoesov, die als jongen met rode oortjes het reisverslag van Kapitein Bellingshausen naar de Antarctische zeeën (1818-1821) las. En toen begon de kleine Brjoesov te fantaseren en schreef uiteindelijk in 1905 'De republiek van het Zuiderkruis'. Het betrof hierbij een tiranniek bestuurde 'democratie', waar de mensen gelukkig zouden worden, als ze maar luisterden naar de bevelen van boven en deden wat hun gezegd werd. Het lukte echter niet en de republiek ging door sabotage van boven ten onder: 'Een vreselijke orgie van tot wanhoop gebrachte mensen was begonnen' (blz.148). Brjroesov werd kennelijk niet voor niks in Rusland geboren, want het doet me aan iets moderns denken ...

 

3. DE KERN VAN HET BOEK, AMUNDSEN en SCOTT

Uiteindelijk zijn we aangekomen bij de kern van het boek van Adwin de Kluyver: hoofdstuk 8 ('De Zuidpool - de honden') en hoofdstuk 9 ('Rossijsplateau - de tent'). Het gaat hier over twee alom bekende poolreizigers: de Noor Roald Amundsen en de Brit Robert Falcon Scott, die beiden een paar maanden na elkaar de Zuidpool bereikten, maar de eerste was er het eerst dankzij zijn honden en de laatste was er wat later als tweede en stierf in een felle ijsstorm in een tent, vlak bij het uitgangspunt van zijn expeditie. Wat heb ik met ze meegeleefd, mijn hele leven lang.

 

Amundsen was een autoritaire en voor zijn medelotgenoten tamelijk gesloten en onaangename leider, die zijn honden tijdens de reis bewust, doordacht en systematisch opofferde om uiteindelijk als eerste de Zuidpool te bereiken. Hij keerde behouden terug naar het expeditieschip de Fram. Amundsen was inderdaad een koele man, die zijn expeditie streng en perfect voorbereid had en toen haast had om de Zuidpool te bereiken. Dat deed hij ook, op 14 december 1911, voor zijn eigen eer vooral, maar ook voor de eer van zijn koning en zijn land. Kortgeleden heb ik op teevee de Noorse film over zijn leven gezien en ook daarin wordt hij voorgesteld als een moeilijke wilspersoon, die koste wat het kost vóór anderen de Zuidpool wilde bereiken. De Noor Fridtjof Nansen was zijn grote voorbeeld, maar hém lukte het niet de pool te bereiken. Hij was het wel die zich hierbij van harte neerlegde en fair de kans aan anderen overliet, wie dat ook waren. Maar Amundsen was niet zo, die wilde de eerste zijn, die haatte min of meer de andere medestrijders. Wat zijn honden betreft: niet voor niks heeft George Curzon, de president van de internationale Royal Geographical Society tot Amundsen gezegd: 'Ik zou graag willen dat we in de uiting van onze bewondering ook de geweldige, goed opgevoede en fascinerende honden eren, de ware vrienden van de mens, zonder wie kapitein Roald Amundsen de Zuidpool nooit zou hebben bereikt.' (blz 185). Amundsen heeft deze belediging nooit vergeten, jammer, maar er stak een kern van waarheid in. Hij was wel de overwinnaar geweest, maar ten koste van zijn honden.

 

De directe concurrent toen van Amundsen daarentegen, Robert Falcon Scott, had een heel ander karakter. Hij was een voortreffelijk leider, ook wel autoritair, maar dan in de positieve zin van het woord, en ... hij was door en door een Britse gentleman, die volkomen correct, eerlijk en op zijn manier 'democratisch' omging met zijn reisgenoten, bevriend of niet. Hij was begrijpend en luisterend, en pas daarna beslissend. Door zijn karakter en zijn voorzichtige en verantwoorde manier van leiden werd hij gerespecteerd door eenieder. Alle vijf expeditieleden zijn toen in het ijs omgekomen. Scott was na veel pech en een moeizame reis wel in januari 1912 op de Zuidpool aangekomen, maar als tweede, een dikke maand na Amundsen, Dat was uitermate teleurstellend en hij voelde zich als een verliezer. Tijdens de terugweg bleef het maar stormen en sneeuwen en vlak voor het beginpunt van zijn expeditie moesten ze vanwege het barre weer in hun tent bescherming zoeken tegen sneeuwstorm en kou. Daar zijn de drie overgeblevenen (twee waren al vroeger gestorven) bevroren en pas november 1912 gevonden door een reddingsteam. Het verhaal over die vondst van de kameraden in de tent en hun begrafenis in sneeuw en ijs is diep ontroerend en de herdenking erna van die helden in Groot-Brittannië was geweldig en imponerend: dit was een daad van grote dapperheid, een voorbeeld voor de jeugd en iedereen in het land. Het was een daad om trots op te zijn! Robert Scott werd zeker niet vergeten en werd diep geëerd door iedereen in Engeland, van hoog tot laag, terecht en echt Brits, met de eer van de natie voorop. Het afscheid was geweldig, zijn testamentische afscheid vanuit de tent, vlak voor zijn dood was indrukwekkend. De woorden van Tennyson op hun antarctisch graf was eerlijk: Scott had zijn leven opgeofferd, 'Om te streven, te zoeken, te vinden, en niet toe te geven.' (blz. 203). Het Britse volk is deze held van de Zuidpool nooit meer vergeten.

 

4. HET NASPEL

Het daaropvolgende hoofdstuk gaat over de bekende en alom beroemde inwoners van de Antarctica, de pinguïns. Het bovenschrift bij dit verhaal luidt: 'Kaap Adare - een mensje'. Vrij vertaald zou ik willen zeggen, wat Adwin de Kluyver hier bedoelt: de hoofdstad van de pinguïns als inwoners van het zuidpoolgebied was het Antarctische schiereiland bij kaap Adare. En verder: de pinguïns waren geen kuise engelen, maar leefde gewoon, zoals wij mensen, met hun goede en kwade kanten in hun doen en laten. Geen verheven engelen dus. Gelukkig maar, zouden wij nu zeggen. Het gaat hier over een onderzoeker, de Brit George Murray. Die vond de resultaten van zijn onderzoek naar het doen en laten van de pinguïns gedeeltelijk zo brisant, namelijk het deel, dat over het seksuele leven van deze vogels gaat, dat hij dat in de preutse tijd van toen (in 1912, hij was overigens meegegaan met een expeditie van kapitein Scott) niet zomaar zwart op wit direct kon zeggen. Dit verhaal bleef dus lang geheim en werd pas veel later uitgegeven. Want de pinguïns konden er wat van hoor, ze waren vrij en gewiekst in hun seksuele doen en laten, ze waren zeker niet kuis en monogaam, maar leefden er schijnbaar maar op los. Wat ze gelijk hadden. Maar dit alles was toentertijd een streng taboe! Dus Murray mocht (of wilde) het verslag ervan niet publiceren. Zijn onderzoek en de resultaten ervan waren wel streng wetenschappelijk, duidelijk en precies, daar wilde hij omwille van zijn lezerspubliek niet omheen draaien. Maar uitgeven mocht of wilde hij het lang niet. Victoriaans noemen ze dat!

 

Het daarop volgende hoofdstuk gaat over een wrede walvisjacht, die ter plekke getekend en later geschilderd en in een jeugdroman beschreven werd: Willem van der Does, Storm, IJs en Walvisschen (1947). De avontuurlijke reis zelf heeft hij in 1923 op de walvisvaarder Sir James Clark Ross vanuit Discovery Inlet gemaakt. Het is echt een geweldig verhaal, indrukwekkend maar toch ook griezelig realistisch en van het standpunt van de walvis uit wreed en meedogenloos. En dat om de levertraan, die wij thuis bijvoorbeeld na de oorlog te slikken kregen. In een suikerklontje gedruppeld! Maar toch vies voor kinderen, maar ja ... in tijd van schaarste noodzakelijk voor de gezondheid.

 

Dan volgen er nog twee hoofdstukken, waarover ik hier kort wil zijn: hoofdstuk 11, 'Neuschwabenland - een swastika' en hoofdstuk 12 'Stoningtonland - een vrouw'.

Niet dat deze stukken slecht geschreven zijn, daar niet van. Maar ze boeiden me niet erg.

 

Het Nazi-Duitsland wilde tenslotte ook meedoen met de race om het zuidpoolgebied. Uiteraard! Hermann Goering in de eerste plaats, maar ook Adolf Hitler. Ze wilden hun claim op een gedeelte van de zuidpoolkoek duidelijk maken. Ze wierpen vanuit de lucht in een gedeelte van het gebied swastika's, hakenkruisvlaggen. Vanuit een vliegtuig prikten ze dus die vlaggen in het ijs vast en bezetten zo het gebied, een soort spel als landjepik. Het lukte echter eind jaren dertig maar gedeeltelijk, omdat in Europa de oorlog uitbrak en de heren nazi's andere zaken te doen hadden dan te spelen met prikvlaggetjes.

 

Hoofdstuk 12 zie ik meer als een excuus van de auteur, omdat er in zijn boek tot nu toe alleen maar over mannen werd gesproken, alsof de Antarctica alleen maar interessant was voor mannen en minder voor vrouwen. Maar okay, toen nam een Amerikaan zijn vrouw mee op reis, ze leefde met de manschappen mee en zorgde als moeder voor hen, een jaar lang. De chef van de groep had zijn vrouw als secretaresse ook mee, maar de dames konden het niet zo goed met elkaar vinden. De vrouw vond het verder best wel interessant, maar werd zwanger, en dat past natuurlijk niet op zo'n reis. Ze gingen terug naar huis en leefden nog lang en gelukkig. Bij zo'n verhaal heb ik zo mijn bedenkingen. De rol van man en vrouw bijvoorbeeld. Maar goed. Of de Antarctica nu meer mannelijk dan vrouwelijk is, waag ik verder niet te beoordelen, maar het ontdekken ervan is misschien meer iets geweest voor sterke en moedige mannen dan voor gelijkgestemde vrouwen. En waarom ook niet? Man en vrouw zijn niet gelijk gebouwd, ze hoeven niet hetzelfde te doen, maar hebben uiteraard wel als mens gelijke rechten.

 

Afsluitend vertelt het boek over 'Apollo 17 - een bovenkant'. Een goede afsluiting van het boek dat kan en moet ik wel oprecht zeggen. Want Antarctica is zo groot en omvattend, dat het als geheel nauwelijks een rol gespeeld heeft in de verhalen erover, dus ook niet bij de expedities naar de Zuidpool. Het geheel zagen voor het eerst geoloog Jack Schmitt en zijn collega's (Gene en Ron), en wel vanuit de capsule van de Apollo 17 tijdens een reis van 12 dagen naar de maan in 1972. De bemanning van drie heeft toen met een ideale Hasselblad-camera veel foto's gemaakt en één ervan, de 'blauwe knikker', onze aarde met de Antarctica rond de Zuidpool, glanzend wit in het zonnetje, is wereldberoemd geworden. En dat terecht, want het is een magistrale foto, waarop het zuidpoolgebied als geheel naar voren treedt en zich ongelofelijk indrukwekkend aan ons presenteert. Een perfectere afsluiting van een boeiend boek van Adwin de Kluyver kan ik mij niet denken. Met dank, Adwin!

 

Peter Starmans

 

 

---

by Peter Starmans

Het verfinsen van een Hollander

Het verfinsen van een Hollander

Op die oude buizenradio's stond altijd Hilversum aan en juist dat is de plaats waar ik mijn eerste levenslicht mocht zien, eind 1950. Onze kinderrijke familie moet maar op een bepaalde manier dankbaar zijn aan ene heer Stalin ...Vader Jan Schepel vertrok namelijk tijdens de Finse winteroorlog naar Finland met het Hollandse Rode Kruis en opereerde er, als teamchirurg, talloze gewonde soldaten. Moeder Rauha werkte als hoofdverpleegster en al in juni 1940 trouwden zij in de kerk van Töölö.

Jammer genoeg leerde destijds alleen maar mijn oudste zuster Fins spreken; waarschijnlijk was het gewoon te druk om alle andere kinderen twee talen te leren. Toch was Finland voor ons allemaal altijd het land van onze dromen. In de zomer van 1959 bezochten wij met zijn allen onze familieleden in Lohja, Helsinki en Toijala en tijdens dat bezoek deed ik, als klein mannetje van 8 jaar, de vaste beslissing om in de toekomst naar Finland te verhuizen! Die beslissing werd nog definitiever na het plotselinge overlijden van onze äiti in 1961 door een auto-ongeluk.

 

Op het dek van de "Bore II", zomer 1959. Äiti (moeder) rechts en Ilmari (derde van links), die al vast had besloten om Fin te worden! Hij wist toen alleen nog niet dat hij 15 jaar later zou gaan werken in de haven van Helsinki (op de achtergrond).

Eind 1971 was het zover, na een ontevreden begin van mijn studie in Groningen. Ik zat toch al lekker in de richting van het noorden en vertelde op een goede dag aan vader, dat ik definitief naar Finland wilde (zonder ook een woord Fins te kennen). Hij was fel tegen, maar gaf me toch de volgende adviezen en waarschuwingen:

• "De Finse winter is niet om door te komen"
• "Uitkijken voor het Finse drinken!"
• "Je moet de financiering zelf maar uitzoeken (studiebeurs o.i.d.)"

Ik herinner me nog goed hoe ik alles weggaf aan mijn korttijdige studievrienden uit Groningen en hoe ik, midden in de winter, ging liften vanaf Nieuwerschans via een vriendinnetje in Denemarken naar Finland. Alleen een enorme rugzak nam ik mee. De boot tussen Stockholm en Turku ging indrukwekkend door het dikke ijs.

Na een kort en prettig onderdak bij Itu-täti (Taimi Parpola, moeders zuster) aan de Lönnrotinkatu vond ik een huurhuis en tegelijk ook loonwerk op een proefboerderij aan het Bodom-meer (Espoo). Hierover kreeg ik hulpvolle informatie van pater Robert de Caluwé, trouwens een van de oprichters van de Nederlandse Vereniging in Finland. Zijn oecumenisch centrum lag dichtbij deze proefboerderij. Tijdens die werkzomer hoorde ik dat het mogelijk was om voor niks een opleiding te krijgen op een van de velen landbouwscholen in het land. Het mooiste was dat men kost en inwoning kreeg en daarbij ook nog geld kon verdienen met boswerk in de winter en suikerbietschoffelen in de zomer. Zo deed ik twee jaar landbouwschool in Virolahti, bij Hamina, (1972-74) en was ik van vader voorgoed onafhankelijk. Achteraf heb ik altijd gedacht dat hij er gewoon van uitging dat "de vorst de biggen wel weer naar huis jaagt" (het mooie Finse gezegde: "Routa ajaa porsaat kotiin"). Die vlieger ging dus duidelijk niet op, maar ik ben hem er wel dankbaar voor dat ik (wij allemaal trouwens) nooit met een paplepel ben opgevoed (op zijn Fins kultalusikka). Daar wordt men namelijk alleen maar sterker van.

Na de landbouwschool was ik in de jaren 1974-75 tuinier van de internationale volkshogeschool Viittakivi (Hauho), waarna ik landbouw ging studeren op de Universiteit van Helsinki. In plaats van een studiebeurs werkte ik in de haven van Helsinki, ook vanwege het feit dat mijn dochter Vilja geboren was. Vilja is tegenwoordig in heel Finland bekend vanwege het tv-programma Huvila&Huussi. Vanaf 1977 tot 1986 was ik pachtboer op het grote landgoed van het orthodoxe klooster Valamo (Heinävesi). Mijn bedrijf was een van de eerste ecologische boerderijen van Finland op grotere schaal (58 ha). In die tijd kreeg ik ook een zoon: Veikko, die nu chirurg is in Helsinki. In 1986 had ik genoeg van de talloze toeristen van Valamo, maar vooral ook van de stenigheid der akkers en zette ik mijn studie voort. Ik studeerde af als landbouwkundig ingenieur (MSc Agr) en ging werken in de ProAgria-consultatie, vooral met ecologische landbouw, die in het begin van de jaren 90 enorm groeide. Na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie kon ik ook deelnemen aan het ontwikkelingswerk tussen Rusland en Finland. Tijdens mijn verblijf op Valamo was ik al begonnen met het leren van de Russische taal. In de jaren 1990-2005 reed ik gemiddeld 85.000 km/jaar, waarvan de helft in Rusland. Een beetje als tegenwicht zeilde ik in de zomer van 2004 met mijn "Ilmatar"-boot om heel Scandinavië heen (Finland-Denemarken-Noorwegen-Moermansk-Witte Zee-Stalinkanaal-Onega-Svir-Ladoga-Neva-Finland), een reis van 3600 zeemijl (fotoblog), en toch maar voor één keer in het leven. Heel Noordwest-Rusland (Severo-Zapad: de provincies Moermansk, Karelia, Archangelsk en Vologda) werd mij via projectarbeid bekend, maar in 2005 had ik er gewoon genoeg van.

E-boek in het Hollands: watersportmedia.net

Omdat het aantrekkelijk was om al vóór de pensioentijd het een beetje rustiger te gaan doen en vooral ook omdat het mijn plan was om in het mooie Noord-Finland te blijven wonen, verkreeg ik een baan als plattelandssecretaris (maaseutusihteeri) in de, al uit de winteroorlog beroemde, gemeente Suomussalmi. Daar bestond het werk uit het uitbetalen van de landbouwsteunen, maar vooral ook uit het controleren van de talloze rendierkadavers, die door wolven, beren, lynxen en in de nawinter ook door veelvraten hun einde gevonden hadden. Pas na controle kan de rendierhouder compensatie krijgen.

Sinds 2016 ben ik meer dan gelukkig om gepensioneerd te zijn en samen met mijn vrouw Päivi te leven op een kleine boerderij gelegen op een zuidhelling, aan de oever van een visrijk bosmeer. De meest nabije buurman woont ongeveer 3,5 km bij ons vandaan en dat is meer dan prachtig voor een voorgaande Hollander ... dat kleine mannetje op de Bore II deed toch niet zo'n gekke beslissing in 1959.

Hartelijke groeten uit het hoge noorden aan alle lezers van het Noorderlicht,

Ilmari Schepel

Suomussalmi

E-mail: ilmarischepel@gmail.com

Ik schrijf regelmatig blogs op LiveJournal. Meestal in het Fins, maar hier een Hollandse en exotische, ook met de benodigde zelfironie: Een worsteling vanwege worsten: https://ilmarischepel.livejournal.com/25865.html

---

by Ilmari Schepel