Voor mijn werk ben ik de afgelopen jaren regelmatig in St. Petersburg geweest. Ik doe sinds 2015 mee aan een samenwerkingsverband met beroepsscholen uit Petersburg en bij ieder bezoek aan Petersburg krijgen we weer andere dingen te zien. Voor mij is het elke keer een verbazing om te zien welke schatten Petersburg herbergt en het is een echte wereldstad, ofschoon wat minder bekend in de westerse wereld. Het Hermitage heeft verschillende zalen met alleen werk van Nederlandse of Vlaamse meesters. De meeste zijn indertijd aangekocht door de tsaren, maar in het nieuwere paleis hangen ook veel impressionisten. Bijvoorbeeld het werk dat van Gogh in Auvers schilderde. Het Rijksmuseum is echt klein in vergelijking met de omvang van het Hermitage.
Vlakbij het Hermitage-museum staat een standbeeld van de Tsaar Peter de Grote, die echt alles uit Nederland wilde hebben. Hij heeft enkele maanden in Zaandam gewoond om daar de scheepsbouw te leren. Het standbeeld is trouwens door de Bolsjewieken in de Neva gegooid in 1917, maar een exacte kopie stond ook in Zaandam en die is aan de stad Petersburg geschonken in 2009. Dus, nu staat tsaar Peter de Grote weer op zijn plaats, ook al is het met een Nederlandse kopie.
Het standbeeld van Peter de Grote aan de admiraalskade, de kopie die uit Zaandam is gekomen.
Tsaar Peter de Grote heeft in die Zaandam-tijd ook contact gehad met de Nederlandse admiraal Cornelius Cruijs, die hij in dienst nam. Tijdens de oorlog met de Zweden (1703) verzuchtte koning Karel van Zweden dat de Russische oorlogsschepen wel onder de Russische vlag voeren, maar de kapiteins en de bemanning waren uit Holland, de kanonnen en zelfs het kruit kwamen daarvandaan. Admiraal Cornelis Cruijs heeft een houten huis bewoond waar nu Nevski Prospekt 18 is.
Daarnaast staat de Nederlandse hervormde kerk op het adres Nevski Prospekt 20. De kerk is ingewijd in 1834 onder aanwezigheid van Prins Maurits en zijn zoon. Op dezelfde plaats stond al sinds 1730 een Nederlandse houten kerk. Blijkbaar was de Nederlandse kolonie in Petersburg erg welvarend en konden zij een vrij grote kerk onderhouden midden in het centrum van Petersburg. Maar in 1918 woonden er al bijna geen Nederlanders meer en in 1927 werd de kerk genationaliseerd.
In de negentiende eeuw werden er meerdere Nederlandse bedrijven gesticht in Petersburg en voor sommigen ging dat erg voorspoedig. De textielhandelaar Egbert Engberts (geboren in 1835 in Vriezenveem) had zijn winkel op de plaats van het Gostini Dvor aan de Nevsky Prospekt 35. Zijn grafmonument op de Lutherse begraafplaats Volkovo waar hij in 1911 begraven is, is in 2013 gerestaureerd. In Petersburg woonde een vrij grote kolonie Nederlanders uit Vriezenveen, want op die Lutherse begraafplaats liggen een honderdtal Nederlanders uit Vriezenveen begraven, maar alleen het graf van Egbert Engberts is bewaard gebleven. Zijn zoon vluchtte in 1917 naar Nederland en pas in 2004 hebben zijn kleinkinderen zijn memoires gepubliceerd (Egbert Engberts, Herinneringen aan Rusland, 2004).
Het grafmonument van Egbert Engberts (1835-1911) op de Lutherse begraafplaats Volkovo.
De eigenaar van de rubberfabrieken in Petersburg, Hendrik van Gilse van der Pals, heeft in 1900 een vrij groot herenhuis gebouwd aan de Engliska prospekt. De familie heeft daar gewoond van 1900 -1917, maar daarna vluchtten zij naar Finland. Hendrik van Gilse van der Pals had ook landgoederen in Lohja gekocht (Paloniemi in 1904) en daar vestigde de familie zich. Het achterkleinkind van Hendrik woont er nog steeds (Nina van der Pals).
Het huis en landgoed van de familie Van Gilse van der Pals aan de Angliske Prospekt
In de wereldstad Petersburg zijn het maar kleine stukjes, maar toch kan het voor Nederlandse reizigers interessant zijn om te merken dat er belangrijke Nederlandse sporen in St. Petersburg te vinden zijn. Helaas, door de reisrestricties kan ik niet meer naar Petersburg reizen, maar als de coronapandemie een keer voorbij is, dan ga ik wel weer. De gemakkelijkste manier om vanuit Helsinki naar Petersburg te reizen is met de Allegro-trein en ik kan de reispaketten (hotel + trein + visa) van het reisbureau Lähialuematkat Russian Tours aanbevelen, omdat ze de combinatie van visa, trein en hotel keurig verzorgen en omdat alle medewerkers Russisch spreken en ook in Rusland gewoond hebben. Zij hebben een kantoor in het Centraal Station van Helsinki.
Stephan Vermeulen
De plaatsen van het centrum van Petersburg gemarkeerd op Google Maps
